Jovan Oliver

Jovan Oliver (rođen oko 1310.godine, umro posle 1356.godine) je bio srpski velmoža koji je u doba Dušana Silnog (kralj 1331-1345, car 1346-1355) vladao oblastima oko Ovčeg Polja i uz levu obalu Vardara (danas  Makedonija) sa titulama velikog vojvode, sevastokratora i od proglašenja Srpskog Carstva despota. Bio je jedan od najznačajnijih Dušanovih vojskovođa tokom njegovih osvajanja Makedonije i Tesalije, da bi u vreme Carstva bio jedan od najmoćnijih vlastelina. Za svog života je podigao svoju zadužbinu manastir Lesnovo kod Zletova u kome je i sahranjen. Posle njegove smrti, njegove posede su međusobno razdelili okolni srpski velikaši (Mrnjavčevići i Dejanovići) tokom raspada srpskog carstva, tako da za njegovih 6 sinova nije ostalo ništa na upravu.

Poreklo i porodica

Jovan Oliver je bio sin vlastelina Grčina koji je imao posede negde u kraljevini Srbiji. Nije poznato da li je Grčin imao još dece osim Olivera. Sam Oliver je bio oženjen Marom (Anom Marijom) sa kojom je imao sedmoro dece:
Danicu
Krajka
Damjana
Vidoslava
Dabiživa
Rusina
Olivera

ali su svi oni u trenutku njegove smrti bili maloletni,tako da su njegovi posedi razdeljeni između susednih srpskih velikaša Mrnjavčevića i Dejanovića.

Oliverova uloga u državi Dušana Silnog

Nije poznato kako se Oliver uzdigao među veliku gospodu srpsku, ali je za to najverovatnije imao da zahvali svojim vojnim sposobnostima pošto se u istorijskim izvorima prvi put pominje sa titulom velikog vojvode koja nije bila nasledna i nosile su je vojskovođe.On je već 1342. imao značajan položaj, jer je bio jedan od prisutnih na sastanku održanom tokom jula u Prištini na kome je sklopljen pakt između Dušana i vizantijskog pretendenta Jovana Kantakuzina(1347-1354). On i Vratko su predvodili srpske snage koje su pomagale Kantakuzinu u neuspešnim opsadama Sera. Zbog zasluga u Dušanovim osvajanjima, nagrađen je titulom sevastokratora, da bi najverovatnije prilikom proglašenja Carstva u Skoplju na Uskrs 16. aprila 1346. sa delom srpske vlastele uzdignut na nivo despota, iako se sa tom titulom pominje u izvorima tek 1349.. Tom prilikom mu je dozvoljeno i da kuje sopstveni novac, što dovoljno govori o snazi njegovog položaja u Carstvu.Međutim, on je i pored toga ostao veran saradnik Dušana Silnog o čemu svedoče i freske u Oliverovoj zadužbini manastiru Lesnovo kod Zletova,posvećenog arhangelu Mihajlu.

Nije poznato kada i kako je Oliver umro, ali se to dogodilo verovatno neposredno posle Dušanove smrti, jer se njegovo ime ne pominje u kasnijim dešavanjima u kojima je došlo do raspada srspkog Carstva tokom vladavine cara Uroša (1355-1371).

Izvor: Wikipedia