Bitka za Kozaru

Tokom 1942 na planini Kozari u zapadnoj Bosni našlo se u zbegovima nekoliko desetina hiljada ljudi.

Ustaše su se u kozaračkoj ofanzivi nadale novim pokoljima,a Nemci su svo srpsko stanovništvo na Kozari smatrali partizanskim pomagačima koje zbog toga treba da snosi posledice.Kozara je opkoljena s jakim ustaško-nemačkim snagama ,a naređenje je glasilo da niko sa Kozare ne sme izaći iz obruča.Kozaru je branio odred od samo 2000 boraca pod oružjem.Samo nekoliko stotina boraca sa delom stanovništva probilo je obruč i uspelo da se izvuče prema planini Grmeč.Svi ostali su pali u ruke ustašama i Nemcima.Tad je nastala neopisiva klanica.

Žrtve su ustaše ubijale klanjem na licu mesta neposredno nakon zarobljavanja ili maljevima na obali Save kod Bosanske Dubice,a neki su po zahtevu nemačkih vlasti,prvenstveno Gleza fon Horstenau, odvedeni na rad u Nemačku.Tako su se spasili mnogi za koje se već spremao krvavi ustaški nož za vratom. Preostali su odvedeni u hrvatske koncentracione logore,mahom u Jasenovac i Staru gradišku.

Posle zarobljavanja narod je strpan delimično u Jasenovac ,a delimično u obližnje privremene logore kod Bosanske Dubice,Kostajnice i druge odakle je zatim prebacivan u Jasenovac u grupama po nekoliko hiljada ljudi. Žrtve su ubijane odmah. Prema svedočenjima Jevreja sabranim u knjizi "Sećanja Jevreja na logor Jasenovac" ustaše su se brzo rešile ogromnog ljudstva sa Kozare. Prema tim svedočenjima , ustaški koljači su se tih dana najvećih pokolja Kozarčana "po cijeli dan vucarali po logoru i smijali se pred zatočenicima,pjevali i hvalili se kako su danas imali mnogo posla".

Po ustaškim i nemačkim dokumentima u kozaračkoj ofanzivi zarobljeno je 68 000 ljudi.Spomen park Kozara prikupio je nepotpuni spisak od 33 398 pobijenih kozaračkih civila dok sudbina mnogih nestalih ni do danas nije poznata.

Iz knjige "Sećanja Jevreja na logor Jasenovac"-svedočanstvo Fridrih Adolfa ,strana 40-41

"Od maja 1942 počeli su dolaziti ogromni transporti žena,djece,staraca i drugih muškaraca sa Kozare ,na desetine hiljada su bili dotjerani,svaki dan po 2-3 hiljade,a dovozili su i plijen od nedužnih seljaka...onda su na red došla djeca od novorođenčeta do 15 godina koja su oduzeta majkama i prebačena u poseban dio logora.Scene i nastale tragedije kada su djecu oduzimali majkama sa grudi su neopisive i ostaju nezaboravne za cijeli život.Majkama su govorili da vode djecu samo na liječnički pregled da vide da li su zdrava da idu s njima u Njemačku na rad.Zatim su ih posebno zatvorili i ostavili ih 4 dana bez vode i hrane.Jedne noći su svu stariju djecu odveli i pobili maljevima i željeznim šipkama.Grobari su cijelu noć morali odvoziti mrtvu djecu van logora gdje su ih pokapali.Poslije 10 dana pobili su i grobare.Kada su završili sa starijom djecom došao je red i na mlađu."

Krvava epopeja na Kozari pretvorila je ovu planinu u legendu.Ona je postala simbol partizanskog otpora i stradanja.O Kozari je nakon rata napisano na desetine knjiga,na Kozari podignut monumentalni spomenik.

Tokom osamdesetih otkriveno je da je tadašnji austrijski predsednk i bivši prvi čovek Ujedinjenih nacija Kurt Valdhajm zapravo nekadašnji nacistički oficir umešan u ratne zločine te da je učestvovao u ustaško-nemačkoj operaciji na Kozari.To je podstaklo pojačano interesovanje stranih publicista i novinara za krvavu dramu na Kozari, a knjige o kozaračkoj epopeji prevedene su na mnoge svetske jezike.

Izvor: Wikipedia