Ilirizam je naziv za književni, kulturni i društvenopolitički pokret u Hrvatskoj u drugoj polovini tridesetih i četrdesetim godinama 19. veka. Koristi se i za označavanje književnoistorijskog razdoblja u Hrvatskoj od 1835. do 1850. godine.

Pokretač ilirizma bio je Ljudevit Gaj, hrvatski preporoditelj, književnik, političar (zastupnik u Hrvatskom Saboru), vođa hrvatskog narodnog preporoda. Gaj je pokrenuo izlaženje lista Novine horvatske (od 1836. Novine ilirske) s nedeljnim književnim prilogom Danica horvatska, slavonska i dalmatinska (od 1836. Danica ilirska) i taj se datum obično smatra početkom novog razdoblja u hrvatskoj književnosti. Godine 1835., tačnije 5. decembra te godine, objavio je proglas o napuštanju kajkavskog dijalekta i starog pravopisa i o prihvatanju štokavštine i novog pravopisa. U skladu s tim i njegov list je štampan novim pravopisom i štokavskim narečjem.

Predstavnici ilirskog pokreta su, smatrajući da su Južni Sloveni potomci starih, izumrlih Ilira, preuzeli ilirsko ime za sve Južne Slovene. Godine 1843. vlasti su zabranile upotrebu ilirskog imena.

Pored ilirizma za označavanje književnoistorijskog razdoblja koristi se i opisni naziv hrvatski narodni preporod. Književnost tog razdoblja se odlikuje izrazito nacionalnom funkcijom. Književnost je u funkciji konstituisanja i odbrane moderne hrvatske nacije. Pokret je uspeo okupiti veći deo hrvatske inteligencije, i pozivajući se na književnu tradiciju Dubrovnika i Dalmacije, usmenu književnost na štokavskom, prihvatio štokavsko narečje za osnovu hrvatskog jezičkog standarda.

Izvor: Wikipedia

Pokret se zvao ilirskim jer se u nauci (ispravno) smatralo da su Juzni Sloveni potomci autohtonih naroda sve do sredine 19. veka. Onda su germanski naucnici to svojstvo nama oduzeli da bi ga dali svojim novim pionima Siptarima (ili Albancima) kako bi mi izgubili pravo na drzavu.
Ovo je period kada se Srbija oslobadjala od oslabljene i natrule turske drzave, kada je pocela da ustanovljava svoju drzavnost i nauku.
Austriji, koja je vekovima imala teznju da prosiri svoje carstvo na istok, nije odgovarala novostvorena drzava Srbija, ciji je narod imao mnogo srodnika i po turskoj i austrijskoj carevini. Logicno je bilo pretpostaviti da ce Srbija jacati i teziti da ukljuci u sebe i teritorije gde su ziveli i drugi Srbi (sto se kasnije i desilo).
Zato je i napravljen plan kako da se nas narod oslabi, a jedan od nacina je bio i oduzimanje nase proslosti (zvuci kao jos jedna teorija zavere, ali ne bi se o njoj toliko pricalo da nije istinita).
Narod koji je trebalo (i treba) da posluzi Germanima su bili Siptari zato sto nisu imali nikakvu nacionalnu svest, delovali su kao slabasni i pogodni za kontrolisanje. Zato su im Austrijanci osmislili nacionalnost, dali im istoriju, pismo (latinicu), grb (koji je isti kao austrijski) i pokusali da ih pokatolice (a ovaj proces se i dalje desava. Austrijanci nisu imali prilike da iskoriste Siptare za slabljenje srpskog naroda, ali druge germanske drzave jesu, sto danas upravo rade.