Ilija Trifunović Birčanin

Rođen je u Topoli 1877. godine.

Već 1906. godine otišao je sa vojvodom Petkom, u Makedoniju i četovao po Skopskoj crnoj gori kao komita, a zatim sa vojvodom Vukom četovao po Kumanovu i tamo ostao do Balkanskih ratova (1912/13).

Učestvovao je u oba Balkanska rata, kao i u Prvom svetskom ratu. Borio se zajedno u odredima vojvode Vuka i ujesen 1916. na Sivoj Steni pogođen je u ruku, koja je morala da bude amputirana.

Tada je i vojvoda Vuk poginuo, a Birčanin je dobio zvanje četničkog vojvode.

U periodu između dva rata, vojvoda Birčanin je vršio važne uloge u četničkoj organizaciji. Predsedik udruženja Srpska Narodna Odbrana (SNO) postao je 1932. Učestvovao je u puču od 27. marta 1941. Posle aprilskog rata izbegao je u selo Lipovo kod Kolašina. U septembru 1941. dolazi u Split. Tada oko njega počinju da se skupljaju istaknuti nacionalisti iz Splita i okolnih gradova. Prihvatio je četnički pokret Draže Mihailovića.

U martu 1942. dobija pismeno ovlašćenje od Draže Mihailovića da može da vodi vojne i političke akcije u Dalmaciji i Hercegovini i pri tom je Iliju Birčanina postavio za komandanta oblasti Dalmacije, Like, Korduna i Primorja. Vojvoda Birčanin je preko svojih prijatelja i članova Narodne Odbrane organizovao centre otpora u Sloveniji. Pored toga, vojvoda Birčanin je jedini imao pravo da dodeljuje titule "četničkih vojvoda". Prvi put se sastao sa Dražom Mihailovićam u maju 1942. u selu Pustopolju kod Gacka u Hercegovini.

U Pustopolju su doneti važni zaključci za buduću akciju i određena su prava i dužnosti svih komandanata. Tom prilikom najvažniji predmet razgovora je bio plan kako da se četničke snage domognu jadranskih obala i prilaza moru, da bi se u danom času stvorili mostobrani za iskrcavanje savezničkih trupa. Izvođenje ovog plana bilo je povereno vojvodi Birčaninu. O tome je izveštena i vlada i saveznici.

Nakon toga, jedna podmornica na Korčuli donela za vojvodu Birčanina radio stanicu, tehnički materijal i novčana sredstva. Vojvoda Birčanin je izvođenje ove misije poverio vojvodi Momčilu Đujiću. Tada je unapredio generala Mihailovića u čin četničkog nadvojvode. Mihailović je tom prilikom predao listu od 25 oficira JVuO koje je stari Birčanin proglasio četničkim vojvodama. Nakon njegove smrti to pravo je pripalo jedino Draži Mihaioloviću, kao ministru vojnom. Time je pokušano da se ne ugasi tradicija vojvodstva u Srbiji.

Na početku svog delovanja u Dalmaciji, vojvoda Birčanin je formirao prve grupe mladih Hrvata koji su bili jugoslovenski orijentisani, a najvećim delom su tu ulazili studenti i radnici. Njima je priključio mlade borce iz Šibenika i ostalih obližnjih mesta na moru.

Na taj način je formirani su odred koji se zvao "Odred Vojvode Birčanina", i Splitsko-Šibenička brigada.

Teško se razboleo u Splitu. Pred kraj života je unapredio još neke oficire JVuO u čin vojvoda.

Umro je u Splitu 3. februara 1943.

Posmrtno je odlikovan od generala Mihailovića i Londonske vlade Karađorđevom zvezdom sa mačevima III reda.

Izvor: Wikipedia