Krakov, jedan od najstarijih gradova u južnom delu Poljske i rodni grad pape Jovan Pavla Drugog, danas je kulturna prestonica, a u prošlosti je bio prestoni grad. Za razliku od Varšave, današnje prestonice Poljske, koja je siva i pomalo turobna, Krakov je koloritan , razigran i lep. Sedište je Malopoljskih vlasti, jedne od 16 vojvodstava u državi, ima oko 750.000 žitelja, dok sa prigradskim naseljima ima milion stanovnika.
Na najprestižnijem, Jagelonskom univerzitetu, studirao je i naš nobelovac Ivo Andrić. Grad vrvi od mladosti, ali ujedno je i bitan ekonomski centar. A trgovački centar bio je i krajem 966. godine od kada i postoji prvi poznati zapis o ovom gradu, u kome se govori upravo o njegovoj ekonomskoj moći. Od 1000. godine u njemu se nalazilo sedište krakovskog biskupa, a do prve polovine 18. veka u njemu su krunisani svi poljski kraljevi. Po legendi ime mu potiče od kneza Kraka, u burnoj istoriji uništavan je nekoliko puta – u najezdi Tatara, Šveđana, Prusa, Rusa i Austrijanaca. I svi ti znakovi epoha urezani su u njegove autentične građevine. Iako za naše poimanje turizma ovaj grad baš i nije prvi izbor, Krakov je veoma popularna turistička destinacija. Svakoga dana njegovim ulicama prođe oko 3,5 miliona turista.
U gradu sa 18 opština ima više od 6.000 atraktivnih objekata. Pomenimo samo neke - Kraljevski zamak, Katedrala i Zmajeva jama na Vavelskom uzvišenju, bazilika svete Marije, crkva svetog Petra i Pavla, stari jevrejski kvart sa sinagogama, zatim Varšavski geto.
Barbakan Krakovski je jedinstven arhitektonski spomenik – tvrđava u celoj Evropi. Sagrađena krajem 15. veka, u borbama protiv Turaka, sa skrivenim dvorištem i sedam topovskih kula kroz koje se artiljerija branila od napada, nikada nije osvojena tokom bitki.
Nedaleko od grada su i poznati rudnik kamene soli "Vjelička" i fabrika Oskara Šindlera.
Centar grada ima srednjovekovni izgled, tu je velika Bazilika svete Marije, koja je građena tokom 13. veka u gotskom stilu, ali uz upotrebu cigala, što je svojstveno zapadnoj Evropi. Oltar ove crkve najveći je gotski oltar na svetu, i smatra se poljskim nacionalnim blagom. Oltar je u duborezu uradio nemački umetnik Vito Stos, veoma celjen tokom 16. veka. Krakovski stari grad, Vavelsko uzvišenje i naselje Kazimir su na Uneskovoj listi svetske kulturne baštine. Naselje Kazimir je od 14. veka do Drugog svetkog rata bilo naseljeno Jevrejima, bilo ih je 15.000, ali su oni pod nacistima proterani u Krakovski geto. Dugo je ovo naselje bilo nepopularno, stecište kriminala i siromašnih Poljaka, ali krajem osamdesetih prošlog veka doživljava ponovni procvat, a predratne fasade dobijaju novi sjaj.
O velikom kulturnom značaju Karkova za celu zemlju govori i podatak da ima desetak pozorišta, a najpoznatija su Bagatela, Krakovsko pozorište, Scena Stu, pozorište Groteska, Narodno pozorište, Staro Krakovsko pozorište, zatim Slovackog, Karkovska opera i Krakovska filharmonija. U Krakovu se nalazi 28 muzeja sa Narodnim muzejem na čelu i galerijama, koje čuvaju mnogobrojne kolekcije poljskog i svetskog slikarstva, ali i pet rezervata prirode sa 192 spomenika prirode.
Krakov ćete najbolje upoznati šetajući centrom grada. Predivne građevine pored Visle dominiraju obalom, a bez teksta ostaviće vas i katolička katedrala u kojoj se nalazi pravoslavni oltar. Prema šturim podacima taj pravoslavni oltar nastao je iz ljubavi. Naime, jedan od vladara Poljske bio je oženjen našom plemkinjom, koja je od svog supruga zahtevala da se pričešćuje u pravoslavnoj crkvi. Kako nije bilo dovoljno novca za celu crkvu, muž joj je u svojoj, katoličkoj, napravio pravoslavni oltar.
"Vjelička“, carstvo soli
U ovom gradu obavezno treba posetiti rudnik kamene soli "Vjelička". Mali podzemni grad nastao je u 13. veku i do pre neku godinu radio je punom parom. Danas je zatvoren za prozvodnju, ali otvoren za turiste. U njemu se nalaze dvorane, kapele i skulpture posvećene životu rudara. "Vjelička" se prostire na devet nivoa, dostiže dubinu od 329 metara, dok je turistima dozvoljeno da obiđu tri i po kilometra prostora na dubini do 135 metara, otprilike tu se i nalazi prodavnica suvenira i restoran. Dvoranama dominiraju lusteri, ali ne obični. Napravljeni su od kamene soli. Već 20 godina ovaj rudnik je na Uneskovoj listi zaštićenih kulturnih dobara. U rudarsko okno ide se drvenim stepenicama sedamdesetak metara, a onda hodnicima još toliko u dubinu, kao u Tvenovom "Putovanju u središte zemlje". Ispod površine zemlje nalaze se neverovatni prizori. Kao u priči Luisa Kerola "Alisa u zemlji čuda", sve te skulpture ili dvorane dočaravaju nestvaran svet. Sve je od soli, a dozvoljeno je i da liznete poneku statuu. Same figure dosežu i po dva metra. Akustika je fantastična, a glavna dvorana, iako na velikoj dubini, izgleda kao dvorac. Za takav osećaj zaslužno je i profesionalno osvetljenje.
Šindlerova fabrika
Fabrika Oskara Šindlera radi i dan-danas, u njoj postoji muzejska postavka posvećena čoveku koji je činio dobra dela u vreme velikih nedela. Šindler je veliki jevrejski dobročinitelj, a uz pomoć svog radnika Jevrejina Isaka Šterna uspeo da spase 1.200 jevrejskih života. Šindler je rođen u Moraviji, za vreme Drugog svetskog rata držao je fabriku koja je proizvodila delove i municiju za oružje nacista. Krakovski geto za vreme holokausta bio je mesto odakle je stizala besplatna radna snaga mladom industrijalcu. Međutim, u njemu je pobedila ljudskost i on je svojim gestom spasavanja uspeo da u životu održi čitave porodice, a pri tom je izgubio sve svoje bogatstvo. Čak je od sigurne smrti uspeo da spase i desetine dece.
Aušvic
Na samo sedamdesetak kilometara zapadno od Krakova prostire se poljski gradić Osvjenćim, koji je pod drugačijim nazivom mnogo poznatiji čovečanstvu. Po nečovečanskim delima ovaj grad znamo kao Aušvic, grad u kojem je bio jedan od najzloglasnijih logora tokom Drugog svetskog rata, Aušvic-Birkenau. Mesto u kojem je stradalo više od milion ljudi, od kojih je 90 odsto bilo Jevreja.
Natpis iznad glavne kapije "Rad oslobađa" bio je ukraden 18. decembra prošle godine, ali njegova replika vraćena je samo koji dan kasnije. Original je pronađen i smešten u muzej. Čudan osećaj javlja se na samom ulazu u mesto gde je stardalo toliko ljudi, a u muzeju shvatate razmere stradanja. Gomile obuće, naočara ili limenki smrtonosnog gasa "ciklona be" kojim su ubijani ljudi, ne mogu vas ostaviti ravnodušnim. Spilbergov film "Šindlerova lista" sniman je baš ovde u autentičnom okruženju. Energija pogubljenih prisutna je na svakom koraku. U muzeju je veliki prostor posvećen nehumanim opitima monstruoznog dr Mengelea, koje je izvodio na deci i trudnicama. Zastakljene sobe čuvaju skoro dve tone ljudske kose, a na zidu pored napisano je da su ogromne količine prodavane tekstilnoj industriji Nemačke za samo 50 pfeniga po kilogramu. Deo ovog stratišta čini i Birkenau, mesto na kojem su bili zatočeni oni koji će stradati u gasnim komorama, a kasnije spaljeni u pećima najvećeg koncentracionog logora koji je stvoren za "rešavanje Jevrejskog pitanja" 1942. godine, a za čije se užase čulo tek pred sam kraj rata.
Zarobljenike su dovozili u Aušvic-Birkenau vozovima. U logoru bi ih delili u dve grupe - prvu grupu je činilo oko 75 odsto ljudi i oni bi bili odmah odvođeni u gasne komore. U njoj su bila sva deca, majke i starci, ali i svi oni koji nisu delovali dovoljno snažno pri kratkoj inspekciji logorskih lekara. U gasnim komorama ubijani su cijanidom po 20.000 ljudi dnevno.
Ovaj zastrašujući logor smrti radio je punim kapacitetom od aprila do juna 1944. kao centar za uništavanje mađarskih Jevreja. Broj stradalih je premašio milion i sto hiljada ljudi. Pred krah nemačkih snaga Hajnrih Himler naredio je uništenje krematorijuma u Aušvicu. Gasne komore u Birkenauu SS je digao u vazduh januara 1945. godine, pokušavajući da sakrije ratne zločine pred sovjetskim trupama koje su se približavale. Nacističko osoblje počelo je evakuaciju, a najslabijih 7.500 ostavljeno je u logoru. Njih je oslobodila ruska Crvena armija 27. januara 1945. godine, a taj dan se širom sveta obeležava kao Međunarodni dan sećanja na žrtve
holokausta.

PABOVI I DŽEZ
Krakov je od Beograda udaljen 750 kilometara, a putovanje kolima, preko Slovačke, sa malim pauzma traje oko 12 sati. Ponuda smeštaja u Krakovu je velika, ali iznajmljivanje stanova putem Interneta je najpovoljnije. U ponudi su uglavnom stanovi u strogom centru grada, tik uz glavni gradski trg od čije prostranosti zastaje dah. Noćni život najživlji je petkom i subotom, pabova najviše ima na Glavnom trgu i to u podrumima starih, istorijskih zdanja. Svaki pab odiše posebnim enterijerom i toplinom, ali zajedničko im je negovanje džez muzike.



Izvor: Novosti