Geza II

Geza II (*1130 u Poljskoj; † 1162) iz dinastije Arpada bio je kralj Ugarske od 1141 do 1162. Bio je sin kralja Bele II i Jelene (mađarski Ilona), kći raškog velikog župana Uroša I.

Ranije godine

Kad mu je otac Bela II umro 1141, Bela je bio maloletan. Bela je pre svoje smrti dao poubijati veći broj mogućih pretendenta na ugarsko presto kako bi sinu osigurao nasledstvo. U ime maloletnog Geze vladala je kraljica Jelena zajedno sa njenim rođenim bratom Belošom koji je postao palatin (regent) Ugarske, kasnije ban Hrvatske i najzad ban Srema. Jelenin stariji brat Uroš II nasledio je oca i postao veliki župan Raške.

Borbe i vladavina

Geza II je morao, kao pre njega njegov otac, da se bori sa Borisom, sinom kralja Kolomana koji se ali smatrao ilegitimnim. Posebno posle 1146 zadnji je energično gledao da ostvari svoje ciljeve i postane kralj Ugarske. U toj fazi borba za presto došlo je do promena savezništva, gde su ruski kneževi podržavali Gezu, dok je Boris uspeo da dobije na svoju stranu Poljsku, Češku, Austriju, Bavarsku i rimsko-nemačkog cara Konrada III. Konrad opet bio je u savezništvu sa Vizantijom, što je Gezu navelo da povede, zajedno sa ruskim kneževima i raškim velikim županom, od 1150 do 1156 šest ratnih pohoda protiv Vizantije. Ratovi su isto trebali da potvrde ugarska prava na Galič u današnjoj Ukrajini.

Rat sa Vizantijom

1147 je prolazila krstaška vojska kroz Ugarsku. U drugi krstaški rat su krenuli francuski kralj Luj VII i rimsko-nemački car Konrad III. Boris je pokušavao da iskoristi krstašku vojsku i preuzme vlast, a kada mu to nije uspelo otputovao je sa krstašima u Carigrad. Vizantijski car Manojlo II Komnin mu je obećao pomoć; međutim dok je trajao krstaški rat nije mogao ništa konkretno da preuzme. Ipak je Manojlo kao i njegovi predhodnici hteo da se posluži Borisa radi proširenja svoje države. Sklopio je savez sa Mlečanima i sa carem Konradom protiv Geze, dok je Geza sa svoje strane sklopio savez sa Normanima, sa švapskim hercegom Welfom VI, neprijateljem Konradovim, i sa svojim ujakom Urošem II.

Dok je car Manojlo ratovao protiv Normana, u Raškoj je izbila pobuna protiv vizantijske vrhovne vlasti koju je podržavao Geza. 1150 došlo je kod reke Tare do boja udružene srpsko-ugarske i vizantijske vojske, gde je vizantijska vojska izvojevala pobedu. Iduće godine je provalila u Ugarsku, osvojila Zemun i opustošila Srem. Kako je iste godine umro Konrad III, Manojlo je sklopio mir sa Gezom. Novi rimsko-nemački car Fridrih Barbarosa nastavio je politiku svojih prethodnika i u cilju novog krstaškog rata održao savez sa Manojlom.

U Ugarskoj su zatim nastale komplikacije unutar same Gezine rodbine. Geza je za savladara uzeo svog sina Stefana, suprotno očekivanju svojih braća. Gezin brat Stefan je otišao u Carigrad, a ubrzo ga je sledio i drugi Gezin brat Ladislav. Car Manojlo je sad pored Borisa imao Stefana i Ladislava kao moguće pretendente na ugarsko presto. Došlo je do novog rata Ugarske sa Vizantijom. Geza je uspeo da pridobije za nove saveznike Češku i Andronika Komnina, vizantijskog vojvodu Beograda i Braničeva, koji se nadao da uz ugarsku pomoć preuzme vlast u Vizantiji. Andronik je obećao Gezi Beograd, Braničevo i Niš, a on bi mu za nauzvrat pomogao da svrgne Manojla. Geza je iskoristio vizantijski-normanski rat i sa vojskom stigao do Braničeva. Manojlo je saznao za Andronikovu izdaju i bacio ga u tamnicu, a kad je Geza doznao da stiže vizantijska vojska počeo je da se povlači. Vizantijska vojska je napala ugarsku i pretrpela težak poraz, pri čemu je poginuo Boris, jedan od pretendenta na ugarsko presto. 1156 Geza i Manojlo su sklopili mir na pet godina. Dunav i Sava su ostale granice između Ugarske i Vizantije, dok je Raška pala ponovo pod vlast Vizantije.

Epilog

Geza II je iz braka sa ruskom kneginjom Jevrosimom imao tri sina, Stefana, Belu i Gezu. Umro je 31. maja 1162, a nasledio ga je sin Stefan III.

Izvor: Wikipedia