Priča o Sagresu i Sv. Vinsentu govori o najjugozapadnijoj tački Evrope, vekovima smatranoj samim krajem sveta i početkom svih velikih geografskih otkrića. Granica raznolikosti portugalskog krajolika prolazi grubim konturama strmih litica konstantno obavijenih oštrim i hladnim vetrom koji dopire s Atlantika, pa Sagres čini jednim od retih izolovanih mesta u kojem se može doživeti lepota u izvornom obliku, daleko od bliceva fotoaparata engleskih, nemačkih i holandskih turista, koji u najvećem broju posećuju Portugal.

Iza zidova restauriranog dvorca više se, nažalost, ne nalaze ostaci starog pomorskog alata, već su istorijski značajne učionice i prostorije iskorišćene kao izložbeni prostor i suvenirnica. Jedini ostatak čudnovatog nautičkog alata je veličanstveni krug unutar dvorišta Rosa Dos Ventos pomoću kojeg su se merili odnosi pritiska i vetra. Na liticama Sv. Vinsenta smešten je drugi po redu najmoćniji svetionik u Evropi - Cabo de Sao Vincente, čija svetlost dopire i do 100 kilometara na pučinu.

Istorijski značaj ovog "kraja sveta" vekovima se ocrtavao u ulozi poslednjeg konačišta umornih pomoraca koji su poslednji put utovarivali svoje brodove pre raznih prekookeanskih avantura. Ta sirova priroda nudila je nadu i utehu nekadašnjim mornarima i istraživačima, a njeni stražari, veličanstvene stene, bili su hram mira u kojem su se pomorci konsultovali s bogovima koji su im davali uputstva i poslednje savete pre raznih putešestvija. Mnogi avanturisti imali su tada vrlo povoljne uslove za odličnu zaradu, jer su se Evropom širili egzotični mirisi začina s Dalekog istoka za kojima se pomamio ceo "civilizovani" svet. Trgovina mirođijama bila je veoma unosna - ako bi, od pet brodova, četiri potonula zajedno s teretom, taj jedan preostali pokrio bi celi gubitak i još doneo zaradu.

Tako počinje priča o portugalskim osvajanjima i osnivanju prve profesionalne pomorske škole, posle čega granice geografske karte više nikada nisu bile iste. Prema Ptolomejevim kartama (ujedno i jedinom autoritetu srednjeg veka što se tiče izgleda Zemlje), Atlantski okean predstavljao je beskrajnu vodenu masu koju je nemoguće preploviti, a put prema jugu, duž afričke obale, takođe se smatrao neprohodnim, jer se mislilo da se afričko kopno prostire sve do Arktika, i da je sraslo s Australijskim kontinentom. Ptolemej je tako smatrao da Portugal ima najlošiji mogući položaj među svim pomorskim zemljama Evrope, jer leži van jedinog plovnog mora - Sredozemnog.

Međutim, jedna od najistaknutijih ličnosti pomorske istorije, osnivač prve i najveće pomorske škole i organizator istraživačkih pohoda na neistraženi svet, Enrike Pomorac, sin portugalskog kralja Žoaoa Prvog, doveo je u pitanje Ptolomejeve tvrdnje i uočio prednosti položaja Portugala. Ako Ptolomej ne bi bio u pravu, Portugal bi bio odskočna daska za sva otkrića i imao bi najbliži put do Indije. Veliki izazov i osećaj za dobru zaradu podstakao je Enrikea da odbije položaj vrhovnog zapovednika engleske vojske, pa se on povukao u dvorac na rtu Sagres, gde je u samoći skoro 50 godina pripremao plovidbu do Indije.

Za to vreme sakupljao je karte iz različitih delova sveta koje se nisu slagale s Ptolomejevim, sarađivao s arapskim i jevrejskim učenjacima u izradi najnovijih nautičkih instrumenata, podsticao razvoj brodogradnje u zemlji i utemeljio prvu nautičko-hidrografsku školu, iz koje su izrasli najveći pomorci 15. veka. Tako započinje i gradnja brodova sposobnih za plovidbu okeanom, a od običnih ribara i mornara formira se pokoljenje pomoraca, gde ključni deo posade postaju "majstor astrologije" i nautički stručnjak. Enrike Pomorac plodove svog rada nije ubrao za života, ali je svojim naporima postavio temelje budućoj trgovačkoj i kolonijalnoj moći Portugala, pa je tako u 15. veku, zahvaljujući prekomorskim ekspedicijama i otkriću puta do Indije, Portugal preko noći postao prvi pomorski narod sveta i proširio svoju teritoriju za 10.000 puta.

Celu jednu deceniju Portugalci su upravljali većim delom sveta nego što je Rimsko carstvo upravljalo u vreme svoje najveće moći, i to s manje od milion i po stanovnika. Sukobi s Englezima i Holanđanima, kojima su kumovali Španci, i gubitak mnogih kolonija nepovratno su oslabili Portugal, a promena celokupne slike sveta otkrivanjem novih okeana i kontinenata izbrisala je značaj njegovog geografskog položaja.


Izvor: Krstarica

...

Danas na teritoriji Portugala na otprilike 50.000 kvadratnih kilometara živi nešto manje od 10 miliona stanovnika, nekada najvećih svetskih osvajača. Slogani Evropskog fudbalskog prvenstva, koje je održano u ovoj zemlji: "Portugal je otkrio svet. Sada neka svet otkrije Portugal", dobro su pokazali da je ta izolovana zemlja dugo bila zaboravljena i izbledela u istorijskim udžbenicima. Međutim, tamošnje stanovništvo, pogotovo južnjaci iz pokrajine Algarve, smatra da Portugal oseća lagani pomak nabolje; oni se nadaju boljim danima i većim napojnicama u turizmu, koji postaje sve značajnija ekonomska grana zemlje. Algarve, koji je isključivo turistički deo zemlje, može se danas pohvaliti turistima iz istih onih zemalja zbog kojih su Portugalci izgubili slavu i novac - 90 odsto gostiju je iz Velike Britanije i Holandije.

Naći neku autentičnu portugalsku atmosferu na jugu je skoro nemoguće, jer mesta s ogromnim televizorima koji prenose utakmice pripadaju većinom Englezima. Zanimljivo je da u istim tim restoranima i kafićima rade isključivo Englezi i Holanđani, a ne Portugalci. Bez obzira na turistički prilagođena mala središta koja su pre samo 50 godina bila autentična sela, već nekoliko kilometara u unutrašnjosti započinje pravi mali poljoprivredni raj u kojem brdašca štrče unutar nacionalnog parka čiji je veliki deo stradao u požarima, a tu prirodnu idilu povremeno prekida nailazak na neko gradsko i pomorsko središte, kao što su luke Faros i Porto.

Kao i u svakoj zemlji, i Portugalu postoje napeti odnosi "severa" i "juga". Južnjaci ne vole Lisabonce, jer smatraju da se preveliki deo turističke zarade sliva u džepove metropole, dok stanovnici Lisabona i severa južnjake još uvek zovu Mavarima. Portugal se, naime, dosta dugo odupirao napadima Mavara, ali upravo zahvaljujući njihovom prisustvu na portugalskom tlu arhitektura skoro svakog gradića sadrži mešavinu evropske i arapske civilizacije, a najviše od svih Lisabon. Vrlo zanimljiva četvrt Alfama je srednjovekovno lisabonsko središte; ono je jedino preživelo čuveni zemljotres 1755. godine. Noću opasna, a danju mistična atmosfera u Alfami za bolje istraživanje zahteva posebnu mapu za orijentaciju, jer je građena u obliku lavirinta, pa su bakice koje obučene u crninu sede ispred niskih kuća vrlo začuđene ako do njih dopre koji blesak fotoaparata turiste koji se nije izgubio.

Još poznatija četvrt, Bairro Alto, meka je ludih noćnih provoda koji zahtevaju svega nekoliko sekundi vožnje uspinjačom, na čijem izlasku vrebaju "likovi" koji pozivaju turiste u restorane u kojima se izvodi čuvena fado muzika. Saudade, portugalski naziv za pojam čežnje i tuge, glavne su karakteristike te tradicionalne tužne melodije, često praćene tragičnim i romantičnim stihovima u pratnji akustične gitare. Upravo se kroz portugalsku muziku može zaključiti koliko je emotivan i otvoren ovaj narod, koji je po prirodi veoma veseo i topao, ali i temperamentan u situacijama koje zahtevaju odbranu kulture i tradicije.

Portugalci su takođe vrlo diskretni i nemaju razumevanja za nedolično i napadno ponašanje turista, bez obzira na debljinu njihovog novčanika. Koliko god, turistički gledano, portugalska obala može izgledati kupljenom, njen narod sa svim svojim arhetipovima i tradicijom nipošto se ne može smatrati kupljenim.


Izvor: Krstarica

...