Dva veka od prve srpske vlade

Nikola Pašić najduže premijer

Danas se navršava 200 godina od osnivanja prve srpske vlade. Prva sednica Praviteljstvujušćeg sovjeta srpskog održana je 27. avgusta 1805. godine u manastiru Voljavča kod Kragujevca, a prvi predsednik Sovjeta, odnosno „premijer“ bio je Mateja Nenadović.

Tokom tih 200 godina Srbija je bila pod turskom vlašću, kneževina, kraljevina, deo Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije, pod nemačkom okupacijom, Narodna Republika, Socijalistička Republika i Republika.

Najviši predstavnik izvršne vlasti od 1805. do 1813. godine bio je predsednik Praviteljstvujušćeg sovjeta, od 1835. do 1918. godine Srbija je imala premijera, a tokom okupacije od 1941. do 1944. godine to su bili predsednik Komesarske uprave i predsednik Ministarskog saveta srpske vlade narodnog spasa.

Posle Drugog svetskog rata, do 1953. godine, postojali su premijeri, a potom do 1991. godine predsednici Izvršnog veća. Vlada Srbije, u sadašnjem obliku, postoji od 15. januara 1991. godine. Srbija je bez bilo kakve direktne izvršne vlasti tokom poslednja dva veka bila 45 godina (1813-1835. i 1918-1941).

Predsednici vlada, sovjeta i izvršnih veća menjali su se 94 puta. Tu dužnost obavljalo je 69 osoba, od toga petorica kao vršioci dužnosti. Svi čelnici izvršne vlasti bili su muškarci. Najduže je na čelu vlade bio Nikola Pašić - u pet mandata ukupno 12 godina. Njegov pojedinačno najduži ostanak na čelu vlade (septembar 1912 - decembar 1918) bio je ipak kraći od premijerske karijere Mirka Marjanovića (mart 1994 - oktobar 2000). Pored Pašića, pet puta je premijer bio i Sava Grujić (prvi put 1888. godine, poslednji put 1906), ali ukupno je nakupio jedva tri i po godine na čelu vlade.

Blic