Crkveni posed kao četvrt Srema
* U pripremi zakon o vraćanju poseda oduzetih verskim zajednicama posle 1945. godine
* Podržavljeno 2.827 poseda na prostranstvu od 172.022 hektara
* SPC je najviše obradivog zemljišta i šuma oduzeto u Srbiji i Crnoj Gori

Imovina oduzeta posle Drugog svetskog rata trebalo bi da u dogledno vreme bude vraćena starim vlasnicima, a među njih spadaju i crkve i tradicionalne verske zajednice. U njihovom slučaju to će biti učinjeno po posebnom zakonu, čije je donošenje za ovu godinu najavio ministar vera Milan Radulović. Vlada je odredila i rok za prijavljivanje podržavljene imovine, 1. jul.

Predrag Vasić, član Pravnog saveta Patrijaršijskog upravnog odbora SPC i sudija Trećeg opštinskog suda u Beogradu, kaže da se radi o 2.827 poseda ukupne površine 172.022 hektara. On smatra da će se crkvama imovina uglavnom vratiti u naturalnom obliku jer je sada u društvenom i državnom vlasništvu.
      
U bivšoj SFRJ 70.000 hektara

Prema tvrdnji dr Slavenka Grgurevića, predsednika Lige za zaštitu privatne svojine i ljudskih prava, SPC ima tapije u Srbiji na 37.197 hektara zemlje. Od toga se kao oduzeto vodi još 35.609 hektara, a najveća prostranstva su na Kosovu i Metohiji.
- Samo ime Metohija potiče od reči metoh, što znači manastirski, odnosno crkveni posed. Tako je Pećka patrijaršija svojevremeno raspolagala sa 900 hektara, Dečani sa 232 hektara plodne zemlje i 620 hektara šuma, manastir Draganac sa 200 hektara zemlje, Gračanica sa 120, od čega 18 oranica i 102 hektara šume, itd. SPC je nekada na teritoriji bivše SFRJ posedovala oko 70.000 hektara zemlje i oko 2.000 različitih objekata. Pre bilo kakve priče o podeli Pokrajine, prvo treba da nam se vrati sve ono što je bilo naše - ukazuje dr Grgurević.

Štediše i akcionari

Srpska pravoslavna crkva, odnosno pravna lica unutar nje, imala je ušteđevinu u bankama, štedionicama i osiguravajućim društvima. Tako su crkvene opštine u Pančevu i Vršcu imale po 100 akcija u Privilegovanoj agrarnoj banci AD, dok su crkve i manastiri Karlovačko-beogradske arhiepiskopije imali 309 akcija. Na računima Kreditne banke, Leskovačke zadruge AD iz Paraćina, Prve srpske štedionice DD iz Iriga, Privilegovane agrarne banke AD iz Beograda, Zadružno-poljoprivredne banke AD iz Beograda, Jadransko-podunavske banke AD iz Beograda, Sremskokarlovačke zadruge za međusobno pomaganje iz Sremskih Karlovaca i drugih imali su 7,9 miliona dinara u vreme tadašnje Kraljevine Jugoslavije.

- Samo jedan deo biće vraćen u vidu novčanog obeštećenja, u državnim obveznicama, nominovanim u evrima, i isplativom u roku ne dužem od deset godina, a one bi mogle da se upotrebe za kupovinu akcija ili nepokretnosti u vlasništvu države - objašnjava Vasić.

Crkve su bile na trećem mestu po veličini udela u zemljišnom fondu tokom agrarne reforme i kolonizacije. SPC je najviše obradivog zemljišta i šuma oduzeto u Srbiji i Crnoj Gori, a Rimokatoličkoj crkvi u Sloveniji i Hrvatskoj, dok je na teritoriji BiH podjednako oduzimano i obema crkvama i Islamskoj zajednici.

Vasić navodi da je bilo nekoliko pokušaja da Srbija donese zakone o denacionalizaciji. Čak je aprila 1991. bio usvojen Zakon o vraćanju imovine SPC (zadužbina, legata, stambenih zgrada i građevinskog zemljišta), ali je tadašnji predsednik Slobodan Milošević upotrebio pravo veta i vratio Zakon Narodnoj skupštini na ponovno razmatranje jer bi se njime vratila imovina samo SPC.

- Problem što se deo crkvene imovine nalazi na Kosovu i Metohiji može se rešiti tumačenjem Rezolucije 1244, prema kojoj Pokrajina predstavlja sastavni deo Srbije, što znači da se svi zakoni koje je donela Narodna skupština primenjuju na čitavoj državnoj teritoriji - kaže Vasić.

Država bi bila obavezna da obešteti patrijaršije, eparhije, crkvene opštine, manastire, zadužbine, samostalne ustanove, fondove i hramove. Kako postupak restitucije nije lak, treba učiti na primerima zemalja u tranziciji koje su ovaj postupak okončale, kao što su Češka, Poljska i Mađarska, ili ga kao Slovenija privode kraju, ili su na dobrom putu da ga okončaju, kao što je to slučaj sa Makedonijom.
T. U.

Izvor: Start

O cemu ovi pricaju? Makedonija "na dobrom putu" da vrati imovinu SPC??

Pa Makedonija zatvara svestenike SPC na vise godina kao "siritelje neprijateljstava prema naciji" i veleizdajnike.