Branko Radičević ~ [link]

Howard Phillips Lovecraft ~ [link]

Jan van Ajk ~ [link]

Kurt Schwitters ~ [link]

Marsel Brojer ~ [link]

Marsel Dišan ~ [link]

Milić od Mačve ~ [link]

Momo Kapor ~ [link]

Sava Šumanović ~ [link]

Zaha Hadid ~ [link]

Žak Vaše ~ [link]

Džon Ronald Ruel Tolkin ~ John Ronald Reuel Tolkien




Džon Ronald Ruel Tolkin (John Ronald Reuel Tolkien) (3. januar 1892. – 2. septembar 1973)
je bio profesor anglosaksonskog jezika na Oksfordskom univerzitetu u periodu od 1925. do 1945. godine, kao i profesor engleskog jezika i književnosti, takođe na Oksfordu, od 1945. do 1959. godine. Bavio se pisanjem epske fantastike, fantastike uopšte i poezije tokom celog života, i kroz njih je doživeo međunarodnu slavu.

Van naučnih krugova, najpoznatiji je kao autor romana „Gospodar prstenova”, zatim njegovog prethodnika, „Hobita”, kao i velikog broja posthumno izdatih knjiga o istoriji zamišljenog sveta zvanog Arda, najviše jednog njenog kontinenta, Srednje zemlje, gde se odigrava radnja ova njegova dva najpoznatija romana. Velika popularnost i uticaj ovih dela su ustoličila Tolkina kao oca žanra moderne visoke fantastike (eng. High-fantasy).

Što se tiče naučnih krugova, bio je visoko uvaženi leksikograf i stručak za anglosaksonski i staronordijski jezik. Pripadao je književnoj diskusionoj grupi The Inklings i bio je blizak prijatelj sa K.S. Luisom (C.S. Lewis).


Biografija

Tolkin je rođen u Blumfontejnu (Bloemfontein) u današnjoj Južnoafričkoj Republici, kao sin Artura Tolkina (Arthur Tolkien), engleskog bankara, i Mejbel Tolkin, rođene Safild (Mabel Tolkien, neé Suffield). Većina Tolkinovih predaka po ocu, koliko je poznato, bili su zanatlije. Porodica Tolkin potiče iz Saksonije u Nemačkoj, ali živi u Engleskoj od XVIII veka. Prezime Tolkin je anglicizirano Tollkiehn od nemačkog tollkühn, ludo odvažan. Lik pod imenom Profesor Rašbold (Professor Rushbold) u The Notion Club Papers je aluzija na ovo ime. Tolkin je imao samo jednog brata, Hilarija Artura Ruela Tolkina (Hillary Arthur Reuel Tolkien), rođenog 17. februara 1894. godine.

Tolkin se sa svojom majkom, koja se teško nosila sa afričkom klimom, vratio u Englesku u trećoj godini – otac mu je umro u Južnoj Africi od teškog krvarenja u mozgu pre nego što im se mogao pridružiti. Pošto je on bio jedini član porodice koji je bio zaposlen, živeli su sa Mejbelinim roditeljima u Birmingemu (Birmingham) neko vreme, ali su uskoro, već 1896, prešli u Serhol (Sarehole), tada selo u Vorvikširu (Warwickshire), a danas deo Birmingema.

Mejbel je podučavala svoja dva sina i Džon je bio predan učenik. Naučila ga je mnogo o botanici, ali najviše su ga zanimali jezici – majka ga je naučila osnovama latinskog vrlo rano. Naučio je da čita u četvrtoj godini, a ubrzo je znao i dobro da piše. Pohađao je Školu kralja Edvarda (King Edward’s School), Akademiju kralja Filipa (King Phillip’s Academy) i studirao je na Egzeter koledžu u Oksfordu (Exeter College, Oxford).

Njegova majka je prešla u rimokatoličku veru, uprkos oštrim protestima njene porodice. Umrla je od dijabetesa 1904, kada je Tolkinu bilo dvanaest godina, a on je ceo život smatrao da je postala mučenik za svoju veru, što će imati veliki uticaj na njegova katolička uverenja. Tolkinova predana vera je bila značajni faktor u prevođenju K.S. Luisa u hrišćanstvo, a njegova dela sadrže dosta hrišćanske simbolike i vrednosti.

Budući siroče, odgajio ga je otac Frensis Morgan (Father Francis Morgan) iz Birmingemskog oratorijuma, u delu Birmingema zvanom Edžbaston (Edgbaston), gde je dalje i odrastao.

Tamo je upoznao i zaljubio se u Edit Brat (Edith Bratt) (koja će kasnije poslužiti kao model za Lutijenu). Uprkos mnogim preprekama, on uspeva da se oženi njome, svojom prvom i najiskrenijom ljubavi u životu.

Tolkin se priključio britanskoj vojsci tokom Prvog svetskog rata. U tom periodu je video mnoge sadrugove, od kojih su neki bili njegovi najbliži prijatelji, kako ginu, a on sam je uskoro završio u bolnici zbog rovovske groznice. Tokom oporavka, počinje da piše seriju bajki, zasnovanih na proučavanju mitologije i folklora, koje naziva „Knjiga izgubljenih priča” (The Book of Lost Tales). Proučavaoci njegovih dela kažu da je rat uticao na njegovo pisanje i to tako što je kroz fantaziju nalazio put da pobegne od okrutne realnosti fabrika, mašina, pušaka i bombi XX veka.

Njegovo prvo civilno zaposlenje nakon rata bilo je na Oksfordskom rečniku engleskog jezika (Oxford English Dictionary), u kojem je, među mnogim drugim, reč morž (eng. 'walrus') njegov unos. 1920. godine postaje docent za engleski jezik na Univerzitetu u Lidsu (University of Leeds), ali se 1925. vraća u Oksford kao profesor anglosaksonskog jezika. 1945. godine prelazi na oksfordski koledž Merton (Merton College, Oxford), gde postaje profesor engleskog jezika i književnosti, što ostaje sve do penzionisanja 1959. godine.

Džon i Edit Tolkin imaju četvoro dece: Džona Fransisa Ruela [John Francis Reuel] (1917.), Majkla Hilarija Ruela [Michael Hilary Reuel] (1920.), Kristofera Ruela [Christopher Reuel] (1924.) i Prisilu Anu Ruel [Priscilla Anne Reuel] (1929.).

Tolkin je umro u Oksfordu 1973. godine, i sahranjen je na groblju Volverkot (Wolvercote Cemetery) kraj svoje žene Edit, a na nadgrobnom spomeniku su uz njihova imena uklesana i imena Berena i Lutjene, upoređujući njihovu ljubav sa najvećom ljubavnom pričom Srednje zemlje.


Pisanje

Tolkin je uživao u izmišljanju priča da bi zabavio decu. Svake godine je za njih pisao pisma od Božić Bate i slao im ih za Božić. Ona su sakupljena i izdata u knjizi pod imenom „Očeva božićna pisma” (The Father Christmass Letters).

Tolkin nikada nije očekivao da će njegove priče postati popularne. Na nagovor bivšeg studenta, izdao je knjigu koju je napisao za svoju decu pod naslovom „Hobit” (The Hobbit) 1937. godine. Iako namenjena deci, postala je popularna i kod odrasle čitalačke publike, i to dovoljno popularna da izdavačka kuća „Allen & Unwin” zatraži od Tolkina da napiše nastavak. Ovo je rezultiralo njegovim najpoznatijim delom, koje će postati trotomni roman „Gospodar prstenova” (The Lord of the Rings) (izdat u periodu 1954-1955). Tolkinu je trebalo skoro deset godina da napiše svoju sagu, tokom kojih je imao svesrdnu podršku prijatelja iz The Inklings, posebno K.S. Luisa, autora poznate serije knjiga o zemlji Narniji.

„Gospodar prstenova” je ubrzo postao veoma popularna knjiga kod mlađe populacije 1960-ih, i do danas je ostao u vrhu čitanosti kao jedno od najpopularnijih dela fantastike XX veka, i prema prodaji i prema ispitivanjima čitatelja. Tolkin je u početku nameravao da ispriča dečiju priču sličnu „Hobitu”, ali ona je ubrzo prerasla u mračnije i ozbiljnije delo. Iako direktan nastavak „Hobita”, obraća se starijoj publici, opisujući mnogo dublju i veću istoriju Srednje zemlje, čija će se veličina i sjaj pokazati tek u posthumno skupljenim rukopisima izdatim u knjizi „Silmarilion” (The Silmarillion) i drugim knjigama.

Tolkin je bio profesionalni filolog i jezici i mitologije koje je proučavao ostavili su veliki trag u njegovim delima. Tako su imena Patuljaka iz „Hobita” potiču iz mitova Voluspa (Völuspá) i Eda (Edda), dok su neki zapleti (npr. krađa pehara iz zmajevog legla) uzeti iz epa „Beovulf” (Beowulf).

Tolkin je nastavio da se bavi istorijom Srednje zemlje do svoje smrti. Njegov sin Kristofer Tolkin je uz pomoć pisca fantastike Gaja Gavrijela Keja (Guy Gavriel Kay) sredio deo tog materijala i izdao ga u jednom delu pod imenom „Silmarilion” 1977. godine. Kristofer je nastavio da sređuje i izdaje materijal vezan za nastanak Srednjeg sveta, odnosno dela kao što su Istorija Srednje zemlje” (The History of Middle-earth)" u dvanaest tomova i „Nedovršene priče” (Unfinished Tales). Ona sadrže nedovršene, napuštene, alternativne i često kontradiktorne verzije priča na kojima je Tolkin radio decenijama, često ih prerađujući, prepisujući i proširujući. Samo je „Silmarilion” u skladu sa prethodno izdatim romanima, i to samo zahvaljujući Kristoferovoj preradi – iako i on sam kaže da i dalje ostaju neke nesuglasice. Čak je i „Hobit” ostao delimično neusaglašen sa „Gospodarom prstenova” nakon njegovog izdavanja, iako je mnogo toga izmenjeno i čak jedno celo poglavlje prerađeno u drugom izdanju iz 1951.

U univerzitetu Market (Marquette University) u Milvokiju, Viskonsin, SAD (Milwaukee, Wisconsin, USA) čuvaju se originalni rukopisi „Gospodara prstenova” i „Hobita”, dok su u Oksfordu rukopis „Silmariliona” i Tolkinovih naučnih radova (među kojima i najbolji prevod epa „Beovulf” na engleski jezik, koji je nađen tek nedavno, ali je već postao obavezna literatura za studente engleskog jezika i književnosti u Oksfordu).


Jezici

Filologija, nauka o jezicima, ostala je Tolkinova najveća ljubav tokom celog života. Budući lingvista, stvorio je čak petnaest veštačkih jezika, od kojih su napoznatija dva vilovnjačka iz „Gospodara prstenova” : kvenija i sindarin. Kasnije je razvio čitavu kosmogoniju i istoriju Srednje zemlje kao pozadinu za te jezike. Uz ogromno poznavanje anglosaksonskog i drevnog norveškog jezika, Tolkin je govorio ili razumeo dosta evropskih jezika, od velškog i gelskog do romanskih (francuski, španski i italijanski), germanskih (rani oblici nemačkog i holandskog kao što je stari saksonski) i baltičkih i slovenskih (kao što su litvanski i ruski, a sa razumevanjem je čitao i srpski). Od svih jezika koje je znao, najviše je voleo finski, koji je naučio da bi u originalu mogao pročitati finski ep Kalevala (Kalevala); govorio je da mu zvuk finskog najviše prija.


Bibliografija

Imena dela su data u originalu, uz naslov na srpskom jeziku, ako je delo prevedeno i izdato na njemu.


Naučni radovi

    * A Middle-English Vocabulary (1922)
    * Sir Gawain and the Green Knight (1924) – sa E.V. Gordonom, anonimno remek-delo srednjoengleske književnosti
    * Some Contributions to Middle-English Lexicography (1925)
    * The Devil’s Coach Horses (1925)
    * Anacrene Wisse and Hali Meiohad (1929)
    * Sigelwara Land – I & II (1932/1935)
    * The Reeve’s Tale (1934)
    * The Monsters and the Critics (1936) – predavanje, revolucionarna savremena kritika „Beovulfa”
    * Songs for the Philologistis (1936)
    * On Fairy-Stories (1939)
    * Sir Orfeo (1944) – izdanje srednjovekovne pesme
    * On Fairy-Stories (1947) – esej
    * Ofermod (1953) – uz pesmu The Homecoming of Beorhtnoth, Beorhthelm’s Son
    * Ancrene Wisse: The English Text of Ancrene Riwle (1962)
    * English and Welsh (1963)
    * Jerusalem Bible (1966) – pomoćni prevodilac i leksikograf


Proza

    * The Hobbit or There and Back Again (1937) – Hobit ili Tamo i opet natrag
    * The Leaf by Niggle (1945) – Mazalov list – kratka priča
    * Farmer Giles of Ham (1949) – Farmer Gil od Buta
    * The Lord of the Rings - Gospodar prstenova
          o The Fellowship of the Ring (1954) – Družina Prstena
          o The Two Towers (1954) – Dve kule
          o The Return of the King (1955) – Povratak kralja
    * Tree and Leaf (1964) – Drvo i List (O Vilinskim pričama i Mazalov List uz pesmu Mitopeja)
    * Tolkien on Tolkien (1966) – autobiografija
    * Smith of Wotton Major (1967) – Kovač iz Velikog Vutona


Poezija

Godine označavaju vreme nastanka, osim ako nije drugačije napomenuto.

    * The Battle of the Eastern Field (1911)
    * From the many-willow'd margin of the immemorial Thames (1913)
    * Goblin Feet (1915)
    * The Happy Mariners (1920)
    * The Clerke's Compleinte (1920)
    * Iumonna Gold Galdre Bewunden (1923)
    * The City of the Gods (1923)
    * The Eadigan Saelidan (1923)
    * Why the Man in the Moon Came Down Too Soon (1923)
    * Enigmala Saxonic - a Nuper Inventa Duo (1923)
    * The Cat and the Fiddle: A Nursery-Rhyme Undone and its Scandalous secret Unlocked (1923)
    * An Evening in Tavrobel (1924)
    * The Lonely Isle (1924)
    * The Princess Ni (1924)
    * Light as Leaf on Lindentree (1925)
    * The Nameless Land (1926)
    * Adventures in Unnatural History and Medieval Metres, being the Freaks of Fisiologus (1927)
    * Progress in Bimble Town (1931)
    * Errantry (1933)
    * Fíriel (1934)
    * The Adventures of Tom Bombadil (1934)
    * Songs for the Philologists sa E.V. Gordonom i dr., izdato 1936.
    * The Dragon's Visit (1937)
    * Knocking at the Door: Lines induced by sensations when waiting for an answer a the door of an Exalted Academic Person (1937)
    * The Lay of Aotrou and Itroun (1945)
    * The Homecoming of Beorhtnoth, Beorhthelm's Son (1953)
    * Imram (1955)
    * Zbirka The Adventures of Tom Bombadil and Other Verses from the Red Book – Avanture Toma Bombadila i drugi stihovi iz Crvene knjige (1962)
    * Bilbo's Last Song (1966)
    * Zbirka The Road Goes Ever On izdata (1967)
    * Once upon a time (1965)
    * For W. H. A. (1967)
    * Lay of the Children of Húrin – štampana u The Lays of Beleriand (1985)
    * The Lay of Leithian – štampana u The Lays of Beleriand (1985)


Posthumno izdata dela

    * Prevodi pesama Pearl i Sir Orfeo (1975)
    * The Father Christmas Letters (1976)
    * The Silmarillion – Silmarilion (1977)
    * Pictures by J. R. R. Tolkien (1979)
    * Unfinished Tales of Númenor and Middle-earth – Nedovršene priče Numenora i Srednjeg sveta (1980)
    * The Letters of J.R.R. Tolkien (priredili Kristofer Tolkin i Hamfri Karpenter [Humphrey Carpenter]) (1981)
    * The Old English Exodus Text (1981)
    * Finn and Hengest: The Fragment and the Episode (1981)
    * Mr. Bliss (1982)
    * The Monsters and the Critics – zbirka eseja (1983)
    * The History of Middle-Earth: (1983–1996)
          o I The Book of Lost Tales 1 (1983)
          o II The Book of Lost Tales 2 (1984)
          o III The Lays of Beleriand (1985)
          o IV The Shaping of Middle-earth (1986)
          o V The Lost Road and Other Writings (1987)
          o VI The Return of the Shadow (The History of The Lord of the Rings vol. 1) (1988)
          o VII The Treason of Isengard (The History of The Lord of the Rings vol. 2) (1989)
          o VIII The War of the Ring (The History of The Lord of the Rings vol. 3) (1990)
          o IX Sauron Defeated (The History of The Lord of the Rings vol. 4) (1992)
          o X Morgoth's Ring (The Later Silmarillion vol. 1) (1993)
          o XI The War of the Jewels (The Later Silmarillion vol. 2) (1994)
          o XII The Peoples of Middle-earth (1996)
          o Index (2002)
    * J. R. R. Tolkien: Artist and Illustrator – zbirka Tolkinove umetnosti (1995)
    * Roverandom – [?] (1998)


Knjige o Tolkinu i njegovom svetu

Mali izbor od knjiga koje su napisane o Dž.R.R.Tolkinu i njegovom svetu:

    * J. R. R. Tolkien - A Biography – biografija autora Hamfrija Karpentera [Humphrey Carpenter] (1977)
    * The Complete Guide to Middle-earth – enciklopedijska knjiga Roberta Fostera [Robert Foster] (1978)
    * Journeys of Frodo – atlas „Gospodara prstenova” autora Barbare Streči [Barbara Strachey] (1981)
    * The Atlas of Middle-earth – atlas „Gospodara prstenova”, „Hobita”, „Silmariliona” i „Nedovršenih priča” autora Keren Vin Fonstad [Karen Wynn Fonstad] (1991)
    * J. R. R. Tolkien - Author of the Century – T.A. Šipi [T. A. Shippey] (2000)
    * The Complete Tolkien Companion - 3rd edition – enciklopedijska knjiga, koja pokriva „Gospodara prstenova”, „Hobita”, „Silmarilion” i „Nedovršene priče”, znatno dopunjeno izdanje od prethodna dva, autora Dž.E.A. Tajler [J. E. A. Tyler]


Filmovi zasnovani na Tolkinovim knjigama

    * „Gospodar prstenova” je adaptiran u film iz tri dela (2001, 2002. i 2003), koji je režirao novozelandski reditelj Piter Džekson [Peter Jackson].
    * 1978. godine je Ralf Bakši [Ralph Bakshi] režirao animirani film (sniman u rotoskop tehnici) koji pokriva otprilike polovinu romana, a čiji nastavak nije nikada snimljen. 1980. je drugi reditelj, Rankin-Bas [Rankin-Bass], snimio dečiji animirani film koji se ugrubo nastavlja na Bakšijev, pod nazivom Povratak kralja, a isti reditelj je nešto ranije (1977) snimio i animirani TV film prema „Hobitu”.

Tolkin je prava za film, scenu i robu „Hobita” i „Gospodara prstenova” prodao firmi United Artists 1968. godine, ali oni nikada nisu snimili film, tako da su 1976. prodali prava firmi Tolkien Enterprises. Prava za „Silmarilion” i dalje pripadaju firmi The J.R.R. Tolkien Estate ltd., koja je u vlasništvu njegovih potomaka.


Umetnici

Umetnici koji su inspiraciju našli u Tolkinovim delima, kao i umetnici koji su oslikali izdanja njegovih dela na srpskom jeziku:

    * Polina Bejns [Pauline Bayens] – Tolkinova omiljena umetnica
    * Inger Edelfeld [Inger Edelfeldt]
    * Rodžer Garland [Roger Garland]
    * Majkl Hejg [Michael Hague]
    * Tim i Greg Hildebrant [Tim and Greg Hildebrant]
    * Džon Hau [John Howe] – učestvovao u vizuelnom oblikovanju Džeksonovog „Gospodara prstenova”
    * Alan Li [Alan Lee] – učestvovao u vizuelnom oblikovanju Džeksonovog „Gospodara prstenova”
    * Angus MekBrajd [Angus McBride]
    * Ted Nasmit [Ted Nasmith]

    * Dobrosav Bob Živković
    * Vlada Vesović


Izvor: Wikipedia

Михаило Голубовић (1872, Ниш - 1936, Ниш), српски правник и боем, писац "Калчиних прича"

По образовању је био правник. Службовао је у Нишу, Пироту, Сурдулици, Власотинцу, Београду. Знао је неколико светских језика. Друговао је са обичним народом и нашим водећим интелектуалцима оног доба. Пошто се није женио ни заснивао породицу, живео је мераклијски и боемски, проводећи много времена на весељима и по кафанама. Умео је лепо да прича и још боље да слуша, па је развио особен књижевни дар, који је показао у анегдотским причама о старом Нишу.[1] Те приче су први пут објављене 1911. као фељтон "Записи из старог Ниша" у "Политици" а затим и као књига "Калчине приче".


Izvor: Wikipedia

Markiz de sade

Donatien Alphonse Francois, markiz de Sade (2. lipnja 1740., Pariz- 2. prosinca 1814., Charenton),zloglasni francuski pisac filozofske, ponekad izrazito nasilne pornografije.Propovjednik ekstremne slobode, nesputane moralom, vjerom, ili zakonom, čije je najviše i jedino načelo osobni užitak. U svojim pornografskim romanima on je zagovarao ateizam, što Katolička Crkva nije odobravala. Rodio se u Parizu kao sin grofa, a ne markiza.Taj mu naslov nije pripadao, kao ni njegovim precima. Najranije obrazovanje primio je od ujaka, svećenika,(koji je kasnije uhićen u bordelu).Nakon toga ide u jezuitski licej, školu isključivo za dječake.Kasnije se prijavljuje u vojsku, sudjelovavši u Sedmogodišnjem ratu.Iz rata se vraća 1763. godine, te se ženi sa Rénee-Pélagie de Montreuil, koja mu je rodila dva sina i kćer. Nakon braka, počinje se ponašati raspušteno i razvratno.Zlostavlja mlade prostitutke, pa je pod prismotrom policije. Nešto kasnije u životu, kao sudionica njegovih zlodjela biti će i Rénee.Imao je aferu sa šurjakinjom, te je jednom s njom i pobjegao u Italiju.Svekrva mu to nikad nije oprostila.Veliki dio života, čak 32 godine proveo je u zatvoru. Većinu svojih opscenih romana napisao je u zatočeništvu.Jedno vrijeme bio je i u Bastilji, gdje je susreo drugog aristokrata imenom Honore Mirebau.On je također pisao erotska djela, ali se nijh dvoje nisu mogli organski podnijeti.Živio je u dvorcu Lacoste, kojeg će na kraju morati i prodati. Nekoliko puta izbjegao je da ga ubije giljotina. Uhićen je po naredbama najviših organa vlasti, kao što su kralj Luj XVI. i Napoleon Bonaparte.Bio je zgrožen Vladavinom terora i Francuskom revolucijom. Napisao je eulogiju kad je ubijen Jean-Paul Marat. 1801. uhićen je i poslan u umobolnicu Charenton, gdje je proveo ostatak života. Bio je debeo.Rénee se od njega razvela 1790. U umobolnici je počeo vezu sa jednom djevojčicom od 13 godina. Umro je pola godine nakon 74. rođendana. Djela:

   * Justine
   * Juliette
   * 120 dana Sodome
   * Filozofija u budoaru, navodno njegovo najbolje djelo.


Izvor: Wikipedia

Dejan Ajdačić


Dejan Ajdačić (rođen 22. januara 1959. u Beogradu) je srpski filolog, folklorista, etnolingvista, teoretičar književnosti, prevodilac i urednik.

Diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu (Grupa za jugoslovenske i opštu književnost) radom Boje u narodnoj poeziji. Magistarsku tezu Poimanje ljubavi i lepote u pesništvu dubrovačke renesanse odbranio je 1986. godine, a doktorsku disertaciju Svet demona u književnosti srpskog romantizma 2000.

Radio je u Univerzitetskoj biblioteci u Beogradu, a sada predaje srpsku književnost i jezik na Institutu filologije kijevskog Nacionalnog univerziteta „Taras Ševčenko“. Kao gost držao je predavanja u Velikom Trnovu, Peskari, Lođu, Varšavi, Gdanjsku, Lublinu...

Objavio je stotinak radova o folkloru balkanskih Slovena, srpskoj i slovenskim književnostima (na srpskom, engleskom, italijanskom, bugarskom, poljskom, ukrajinskom i ruskom jeziku).

Objavljivao je prevode sa ruskog, ukrajinskog, bugarskog i italijanskog jezika.

Osnivač je i glavni urednik časopisa Kodovi slovenskih kultura (od 1996) koji objavljuje priloge iz folkloristike i etnolingvistike, i ukrajinsko-srpskog zbornika Ukras (od 2006). Bio je urednik lista Književna reč (1995).

Upravnik je kulturne mreže Projekta Rastko, osnivač sajta Slovenska kapija.

Član je Komisije za etnolingvistiku pri Međunarodnom komitetu slavista.

Autorske knjige

Izabrana dela, koautorski sa Ivanom Srdanovićem, Beograd, 1988.
Novak Kilibarda - naučnik, književnik, Bar, 2000, 437 str.
Prilozi proučavanju folklora balkanskih Slovena, Beograd, 2004, 311 str.
Korotkij ukraјinsko-serbskij slovnik spolučuvanostі slіv. Navčal'nij slovnik, Kijiv, 2005, 126 str. [koautor: Julіja Bіlonog]
Slavistička istraživanja, Beograd, 2007, 298 str.
Futuroslavija. Studije o slovenskoj naučnoj fantastici, Beograd, 2008, 104 str.

Priređeni zbornici

The Magical and Aesthetic in the Folklore of Balkan Slavs (1994)
Fotografije Vojislava M. Jovanovića (1997, sa Milankom Todić)
Kilibarda, Novak. Epska mjera istorije (1998)
Kilibarda, Novak. Usmena književnost pred čitaocem (1998)
Kilibarda, Novak. Usmena književnost u službi pisane (1998)
Antiutopije u slovenskim književnostima (1999)
Erotsko u folkloru Slovena (2000)
Čudo u slovenskim kulturama (2000)
Jovanović, Vojislav M. Zbornik radova o narodnoj književnosti (2001, sa Ilijom Nikolićem)
Rjabčuk, Mikola. Od Malorusije do Ukrajine (2003)
Novіtnja serbs'ka dramaturgіja (2006)
Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian południowych (2006, sa Georgijem Minčevim i Malgožatom Skovronek)
Slovenska naučna fantastika (2007, sa Bojanom Jovićem).

Izvor: Wikipedia

Borislav Jovanović

16. oktobar 1941., Danilovgrad), crnogorski pisac, pesnik, esejista, književni kritičar.

Tokom 1990-ih i kasnije Jovanović je, kao uticajni kolumnista dnevnog lista Pobjeda i Crnogorskog književnog lista, afirmisao plejadu mlađih crnogorskih pisaca 

Smatra se "najznačajnijim tumačem recentnih tokova crnogorske literarne prakse" 

Bio je aktivni učesnik oštre javne borbe za ustavno priznanje crnogorskog jezika 

Jovanović se bavi i temama iz crnogorske kulturne i političke istorije . Njegovi radovi o toj problematici su objedinjeni u knjizi "Libroskopija" (2002.) 

Diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu. Član je Crnogorskog društva nezavisnih književnika i Matice crnogorske.

Kao pesnik, Jovanović je dobitnik Ratkovićeve nagrade, najvećeg crnogorskog priznanja iz oblasti poezije za svoju zbirku pesama "Kenotaf" 

Autor je i nekoliko zbirki pjesama za djecu.

Važnija djela

    * "Starac i zvijezde" (1979.)
    * "Staze" (1983.)
    * "Amputacije" (2001.)
    * "Libroskopija:Prikazi iz savremene crnogorske književnosti i istoriografije" (2002.)
    * "Crnogorski književni urbanitet" (2005.)
    * "Biblion:Crnogorska poezija devedesetih" (2006.)
    * "Kenotaf" (2006.)


Izvor: Wikipedia

Anthony Burgess

Anthony Burgess (25.2. 1917 – 22.11. 1993.) bio je britanski romanopisac, kritičar i kompozitor. Također je bio aktivan kao libretist, pjesnik, pijanist, dramatičar, scenarist, novinar, esejist, putopisac, spiker, prevodilac, lingvist i edukator.

Rođen je u Harpurhey, blizu Manchestera na sjeverozapadu Engleske, a veliki dio života je proveo u Jugoistočnoj Aziji, SAD i na Mediteranu.

Burgessova proza uključuje tzv. malajsku trilogiju (The Long Day Wanes), o sumraku Britanskog Imperija na Istoku; kvartet romana Enderbyju, samotnom pjesniku i njegovoj muzi; Nothing Like the Sun, klasičnu spekulativnu rekonstrukciju Shakespeareovog ljubavnog života; kultno istraživanje prirod zla A Clockwork Orange; i remek-djelo Earthly Powers, panoramsku sagu o 20. vijeku.

Burgess je pisao kritičke studije o Joyceu, Hemingwayu, Shakespeareu i Lawrenceu, traktate o lingvistici Language Made Plain i A Mouthful of Air, te je bio plodan novinar, pišući na nekoliko jezika.

Preveo je i adaptirao Cyrano de Bergerac, Kralj Edip i Carmen za teatar; napisao scenarije za mini-serije Jesus of Nazareth i Moses the Lawgiver; izmislio prahistorijski jezik koji se govori u filmu Potraga za vatrom; i komponirao Sinfoni Melayu, Simfoniju (No. 3) u C-duru i operu Blooms of Dublin.

izvor : Wiki

i engleska verzija (mnogo opsirnija)

Anthony Burgess (25 February 1917 – 22 November 1993) was an English author, poet, playwright, musician, linguist, translator and critic.

Despite being most famous for the controversial dystopian satire A Clockwork Orange, a work he himself dismissed as one of his lesser efforts, Burgess produced numerous other novels including the Enderby quartet and Earthly Powers. He was a prominent critic, authoring acclaimed studies of classic writers William Shakespeare, James Joyce, D. H. Lawrence and Ernest Hemingway.

Aside from literature, Anthony Burgess was also an accomplished musician and linguist; he composed a number of notable libretti and translated the literary masterpieces Cyrano de Bergerac, Oedipus the King and Carmen, among others.

Biography

Early life

Burgess was born John Burgess Wilson on 25 February 1917 in Harpurhey, a suburb of Manchester, to a Catholic father and a Catholic convert mother. He was known in childhood as Jack Wilson, Little Jack, and Johnny Eagle. At his confirmation, the name Anthony was added and he became John Anthony Burgess Wilson. He began using the pen-name Anthony Burgess in 1956.

Elizabeth Burgess Wilson, Anthony Burgess' mother, died at the age of 30 at home on 19 November 1918, during the 1918–1919 Spanish flu pandemic. The causes listed on her death certificate were influenza, acute pneumonia, and cardiac failure. His sister Muriel had died four days earlier on 15 November from influenze, broncho-pneumonia, and cardiac failure, aged eight. Burgess believed that he was resented by his father, Joseph Wilson, for having survived the incident. After the death of his mother, Burgess was raised by his maternal aunt, Ann Bromley, in Crumpsall with her two daughters. During this time, Burgess's father worked as a bookkeeper for a beef market by day, and in the evening played the piano at a public house in Miles Platting. In 1922, Joseph Wilson married the landlady of the public house he worked at, Margaret Dwyer.Burgess was later raised by his stepmother. By 1924, Joseph and Margaret Wilson had established a tobacconist and off-licence business with four properties. The profits from the business paid for Burgess' education all the way to university.

He said of his largely solitary childhood: "I was either distractedly persecuted or ignored. I was one despised ... Ragged boys in gangs would pounce on the well-dressed like myself". He attended St. Edmund's Roman Catholic Elementary School before moving on to Bishop Bilsborrow Memorial Elementary School in Moss Side. He later reflected: "When I went to school I was able to read. At the Manchester elementary school I attended, most of the children could not read, so I was ... a little apart, rather different from the rest". Good grades resulted in a place at the Catholic Xaverian College.

Burgess wrote that as a young child he did not care about music, until he heard on his home-built radio "a quite incredible flute solo, sinuous, exotic, erotic" and became spellbound. Eight minutes later the announcer told him he had been listening to Prélude à l'après-midi d'un faune by Claude Debussy. He referred to this as a "psychedelic moment ... a recognition of verbally inexpressible spiritual realities".Burgess announced to his family that he wanted to be a composer, who objected as "there was no money in it". Music was not taught at his school, and at about age 14 he taught himself to play the piano.

On 18 April 1938 at the age of 55, his father died from cardiac failure, pleurisy, and influenza. Intestate, he left no inheritance.

Burgess had originally hoped to study music at university, but the music department at the Victoria University of Manchester turned down his application due to poor grades in physics. Instead he studied English language and literature at the Victoria University of Manchester from 1937–1940, graduating with a Bachelor of Arts. His thesis was on the subject of Marlowe's Doctor Faustus, and he graduated with an upper second-class honours which he was disappointed about. One of his professors at the University was A.J.P. Taylor; grading one of Burgess's term papers, he wrote: "Bright ideas insufficient to conceal lack of knowledge". Burgess first met Llewela Jones at Victoria University of Manchester, where she was studying economics, politics and modern history, graduating in 1942 with an upper second-class. The two would marry in 1942.

Military service

Burgess spent six weeks in 1940 as an army recruit in Eskbank, before becoming a Nursing Orderly Class 3 in the Royal Army Medical Corps. During his service, he was unpopular regarding himself as a "marked man" and was involved in incidents such as knocking off a corporal's cap and polishing the floor of a corridor to make people slip. In 1942 he asked to be transferred to the Army Educational Corps, and despite his loathing of authority he was promoted to sergeant. In Bournemouth in 1942 he married Llewela Jones, eldest daughter of a high-school headmaster. During the blackout, Lynne was attacked and suffered a broken finger as a result of her assailants trying to take her wedding ring off her. Burgess was denied leave to see her. She was known to all as "Lynne". She died of cirrhosis in 1968.

Burgess was next stationed in Gibraltar at an army garrison. He worked as a training college lecturer in speech and drama, teaching German, Russian, French and Spanish. An important role was the help he gave in taking troops through "The British Way and Purpose" programme, which was designed to reintroduce them to the peacetime socialism of the post-war years in Britain, and to gently inculcate a sense of patriotism. He was also an instructor for the Central Advisory Council for Forces Education of the Ministry of Education. Burgess's flair for languages was noticed by army intelligence, and he took part in debriefings of Free Dutch and Free French who found refuge in Gibraltar during the war. On one occasion in the neighbouring Spanish town of La Línea de la Concepción, he was arrested for insulting General Franco. He was released from custody shortly after the incident. Burgess was pursued by military police of the British Armed Forces for desertion after overstaying his leave from Morpeth military base with his bride Lynne in 1941.

Early teaching career

Burgess left the army in 1946 with the rank of sergeant-major, and was for the next four years a lecturer in speech and drama at the Mid-West School of Education near Wolverhampton and at the Bamber Bridge Emergency Teacher Training College near Preston.

In late 1950 he worked as a secondary school teacher at Banbury Grammar School, teaching English literature. In addition to his teaching duties Burgess was required to occasionally supervise sports, and he also ran the school's drama society. He organised a number of amateur theatrical events in his spare time. These involved local people and students and included productions of T. S. Eliot's Sweeney Agonistes.

With financial assistance provided by Lynne's father, the couple was able to put a down payment on a cottage in the village of Adderbury, close to Banbury. He named the cottage "Little Gidding", after one of Eliot's Four Quartets and Aldous Huxley's The Gioconda Smile. In Adderbury Burgess cut his journalistic teeth, with several of his contributions published in the local newspaper the Banbury Guardian.

Malaya

In 1954 Burgess joined the British Colonial Service as a teacher and education officer in Malaya. He was initially stationed at Kuala Kangsar in Perak, in what were then known as the Federated Malay States. Here he taught at the Malay College, dubbed "the Eton of the East" and now known as Malay College Kuala Kangsar (MCKK). In addition to his teaching duties, he had responsibilities as a housemaster in charge of students of the preparatory school, who were housed at a Victorian mansion known as "King's Pavilion".

After an alleged dispute with the Malay College's principal over his accommodation, Burgess was posted elsewhere. He and his wife had occupied an apparently rather noisy apartment in the building mentioned above, where privacy was supposedly minimal, and this caused resentment. This was the professed reason for his transfer to the Malay Teachers' Training College at Kota Bharu, Kelantan.

Burgess attained fluency in Malay, spoken and written, achieving distinction in the examinations in the language set by the colonial office. He was rewarded with a salary increment for his proficiency in the language. Malay was still at that time rendered in the adapted Arabic script known as Jawi.

He devoted some of his free time in Malaya to creative writing "as a sort of gentlemanly hobby, because I knew there wasn't any money in it" and published his first novels, Time for a Tiger, The Enemy in the Blanket and Beds in the East. These became known as The Malayan Trilogy and were later published in one volume as The Long Day Wanes. During his time in the East he also wrote English Literature: A Survey for Students, and this book was in fact the first Burgess work published.

Borneo

After a brief period of leave in Britain during 1958, Burgess took up a further Eastern post, this time at the Sultan Omar Ali Saifuddin College in Bandar Seri Begawan, Brunei, a sultanate on the northern coast of the island of Borneo. Brunei had been a British protectorate since 1888, and was not to achieve independence until 1984. In the sultanate Burgess sketched the novel that, when it was published in 1961, was to be entitled Devil of a State. Although it dealt with Brunei, for libel reasons the action had to be transposed to an imaginary East African territory the like of Zanzibar.

About this time Burgess "collapsed" in a Brunei classroom while teaching history. There were reports that he had been diagnosed as having an inoperable brain tumour, with the likelihood of only surviving a short time, occasioning the alleged breakdown. Burgess has claimed that he was given just a year to live by the physicians, prompting him to write several novels to get money to provide for his widow. This was misleading - there was no tumour, nor was a tumour ever diagnosed - and has been explained by Burgess's biographers by reference to his (mild and mischievous) mythomania.

He was, however, suffering from the effects of prolonged heavy drinking (and associated poor nutrition), of the often oppressive Southeast Asian climate, of chronic constipation, and of overwork and professional disappointment. As he put it, the scions of the sultans and of the elite in Brunei "did not wish to be taught", because the free-flowing abundance of oil guaranteed their income and privileged status. He may also have wished for a pretext to abandon teaching and get going full-time as a writer.

Describing the Brunei debacle to an interviewer over twenty years later, Burgess commented: "One day in the classroom I decided that I'd had enough and to let others take over. I just lay down on the floor out of interest to see what would happen".On another occasion he described it as "a willed collapse out of sheer boredom and frustration". He gave a different account to the British arts and media veteran Jeremy Isaacs in 1987 when he said: "I was driven out of the Colonial Service for political reasons that were disguised as clinical reasons".He alluded to this in an interview with Don Swaim, explaining that after his wife Lynne had said something "obscene" to the UK Queen's consort, the Duke of Edinburgh, during an official visit, the colonial authorities turned against him. He had already earned their displeasure, he told Swaim, by writing for the newspaper of the revolutionary opposition party the Parti Rakyat Brunei, and for his friendship with its leader Dr. Azahari.

Repatriate years

Burgess was later repatriated and relieved of his position in Brunei. He spent some time in the neurological ward of a London hospital where he underwent cerebral tests that, as far as can be made out, proved negative. On his discharge, benefiting from a sum of money his wife had inherited from her father, together with their savings built up over six years in the East, he decided to become a full-time writer.

The couple lived first in an apartment in the town of Hove, near Brighton. They later moved to a semi-detached house called "Applegarth" in Etchingham, approximately a mile from the Jacobean house where Rudyard Kipling lived in Burwash, and also one mile from the Robertsbridge home of Malcolm Muggeridge.

Upon the death of his father-in-law, he and his wife used their inheritance and decamped to a terraced town house in Chiswick. This provided convenient access to the White City BBC television studios in which he later became a frequent guest. During these years Burgess became a regular drinking partner of the novelist William S. Burroughs. Their meetings took place in London and Tangiers.
A cruise holiday Burgess and his wife took to Leningrad in the USSR, resulted in Honey for the Bears and inspired some of the invented slang "Nadsat" used in A Clockwork Orange.

Liana Macellari, an Italian translator 12 years younger than Burgess, came across Burgess' novels One was Inside Mr Enderby and A Clockwork Orange while writing about English fiction. The two first met in 1963 over lunch in Chiswick. They began an affair and in 1964, Liana gave birth to Burgess' son, Paolo Andrea. The affair was hidden from his now alcoholic wife, with Burgess refusing to leave her for fear of offending his cousin George Patrick Dwyer, then Catholic Bishop of Leeds. Lynne died aged 47 from liver cirrhosis in March 1968. Six months later, in September 1968, Burgess married Liana. He then acknowledged the four year old boy as his own, describing himself as "a belated father", although the birth certificate listed Roy Halliday, who was previously Liana's companion, as the father. An attempt to kidnap Paolo-Andrea in Rome is believed to have been one of the factors influencing the family's move to Monaco. Paolo Andrea (also known as Andrew Burgess Wilson) died in London in 2002, aged 37.

Tax exile

To avoid the 90% tax the family would have incurred due to their high income, they left Britain. During their travels through France and across the Alps, Burgess wrote in the back of the van as Liana drove. In this period, he wrote novels and produced film scripts for Lew Grade and Franco Zeffirelli.

His first place of residence after leaving England was Lija, Malta (1968-1970), where he bought a house. Problems with the Maltese state censor later prompted a move to Rome. He maintained a flat in the Italian capital, a country house in Bracciano, and a property in Montalbuccio. There was a villa in Provence, in Callian of the Var, France, and an apartment just off Baker Street, London, very near the presumed home of Sherlock Holmes in the Arthur Conan Doyle stories.

Burgess lived for two years in the United States, working as a visiting professor at Princeton University (1970), where he helped teach the creative writing program, and as a "distinguished professor" at the City College of New York (1972). At City College he was a close colleague and friend of Joseph Heller. He went on to teach creative writing at Columbia University. He was also a writer-in-residence at the University of North Carolina at Chapel Hill (1969) and at the University at Buffalo (1976). He lectured on the novel at the University of Iowa in 1975.

Eventually he settled in Monaco, where he was active in the local community, becoming a co-founder in 1984 of the Princess Grace Irish Library, a centre for Irish cultural studies.
Burgess spent much time also at one of his houses, a chalet two kilometres outside Lugano, Switzerland.

Death

Burgess died on 22 November 1993 from lung cancer, at the Hospital of St John & St Elizabeth in London. His ashes went to the cemetery in Monte Carlo.

The epitaph on Burgess's marble memorial stone, behind which the vessel with his remains is kept, reads "Abba Abba", being

    * "Father, father" in Aramaic (and in Hebrew as well as in other Semitic languages), that is, an invocation to God as Father (Mark 14:36 etc.)
    * Burgess's initials forwards and backwards
    * part of the rhyme scheme for the Petrarchan sonnet
    * the Burgess novel about the death of Keats, Abba Abba
    * the abba rhyme scheme that Tennyson used for his poem on death, In Memoriam

Eulogies at his memorial service at St Paul's, Covent Garden, London in 1994 were delivered by the journalist Auberon Waugh and the novelist William Boyd.

At his death he was a multi-millionaire and left a Europe-wide property portfolio of houses and apartments numbering in the double figures.

Anthony Burgess nastavak...

Achievement

Novels

His Malayan trilogy The Long Day Wanes—the three books are Time for a Tiger, The Enemy in the Blanket and Beds in the East—was Burgess's first published venture into the art of fiction.

It was Burgess's ambition to become "the true fictional expert on Malaya", and with the trilogy, he certainly staked a claim to have written the definitive Malayan novel (i.e. novel of expatriate experience of Malaya).

The trilogy joined a family of such Eastern fictional explorations, among them Orwell's treatment of Burma (Burmese Days), Forster's of India (A Passage to India) and Greene's of Vietnam (The Quiet American). Burgess was working in the tradition established by Kipling for British India and, for the Southeast Asian experience, Conrad and Maugham.

Unlike Conrad, Maugham and Greene, who made no effort to learn local languages, but like Orwell (who had a good command of Urdu and Burmese, necessary for his work as a police officer) and Kipling (who spoke Hindi, having learnt it as a child), Burgess had excellent spoken and written Malay. This linguistic command results in an impressive authenticity and sensitive understanding of indigenous concerns in the trilogy.

Burgess's repatriate years (c. 1960-69) produced not just Enderby but the neglected The Right to an Answer, which touches on the theme of death and dying, and One Hand Clapping, partly a satire on the vacuity of popular culture. This period also witnessed the publication of The Worm and the Ring, which was withdrawn from circulation under the threat of libel action from one of Burgess's former colleagues.

A product of these highly fertile years was his best-known work (or most notorious, after Stanley Kubrick made a motion picture adaptation), the dystopian novel "A Clockwork Orange" (1962). Inspired initially by an incident during World War II in which his wife Lynne was allegedly robbed and assaulted in London during the blackout by deserters from the U.S. Army (an event that may have contributed to a miscarriage she suffered), the book was an examination of free will and morality. The young anti-hero, Alex, captured after a career of violence and mayhem, is given aversion conditioning to stop his violence. It makes him defenceless against other people and unable to enjoy music that, besides violence, had been an intense pleasure for him. In the non-fiction book Flame Into Being (1985), Burgess described A Clockwork Orange as "a jeu d'esprit knocked off for money in three weeks, it became known as the raw material for a film which seemed to glorify sex and violence. The film made it easy for readers of the book to misunderstand what it was about, and the misunderstanding will pursue me till I die."

Burgess followed this with Nothing Like the Sun, a fictional recreation of Shakespeare's love-life and an examination of the (partly syphilitic, it was implied) sources of the bard's imaginative vision. The novel, which made some use of Edgar I. Fripp's 1938 biography Shakespeare, Man and Artist, won critical acclaim and placed Burgess in the front rank of novelists of his generation.

By the 1970s his output had become highly experimental, and some see a falling-off in the quality of his work in the period between the release of the Clockwork Orange movie, which brought Burgess fame, and the end of the decade.

Indeed, Burgess has been considered by some critics to be uneven in the quality of his output, and he has been faulted for what has been called a "novelettish kind of dialogue".

The bold and extraordinarily complex M/F (1971) showed the influence of Claude Lévi-Strauss and the structuralists, and was later listed by the writer himself as one of the works of which he was most proud. Beard's Roman Women is considered by some to be his least successful novel (plea of mitigation: it was written entirely while on the road in his Bedford Dormobile campervan). Burgess has frequently been criticised for writing too many novels and too quickly. All the same, Beard was revealing on a personal level, dealing with the death of his first wife, his bereavement, and the affair that led to his second marriage.

In another ambitious and unashamedly modernist fictional expedition, Napoleon Symphony, Burgess brought Bonaparte to life by shaping the novel's structure on Beethoven's Eroica symphony. This daring fictional experiment contains among many other assets a superb portrait of an Arab and Muslim society under occupation by a Christian western power (Egypt by Catholic France). The novel showed that while Burgess always regarded himself as little more than a student and epigone of Joyce, he was able at times to equal the master of modernism in literary sophistication and range.

There was a triumphant return to form in the 1980s, when religious themes began to weigh heavily. Though Burgess lapsed from Catholicism early in his youth, the influence of the Catholic "training" and worldview remained strong in his work all his life. This is notable in the discussion of free will in A Clockwork Orange, and in the apocalyptic vision of devastating changes in the Catholic Church—due to what can be understood as Satanic influence—in Earthly Powers (1980). That work was written in the first instance as a parody of the blockbuster novel.

He kept working through his final illness, and was writing on his deathbed. A late novel was Any Old Iron, a generational saga about two families, one Russian-Welsh, the other Jewish. It encompasses the sinking of the Titanic, World War I, the Russian Revolution, the Spanish Civil War, World War II, and the early years of the State of Israel, as well as the imagined rediscovery of King Arthur's Excalibur.

A Dead Man in Deptford, about Christopher Marlowe, is a kind of companion volume to his Shakespeare novel Nothing Like the Sun. The verse novel Byrne was published posthumously.

Criticism

Burgess began his career as a critic with a well regarded text designed originally for use outside English-speaking countries. Aimed at newcomers to the subject, English Literature, A Survey for Students is still used in many schools today. He followed this with The Novel To-day and The Novel Now: A Student's Guide to Contemporary Fiction.

Then came the Joyce studies Here Comes Everybody: An Introduction to James Joyce for the Ordinary Reader (also published as Re Joyce) and Joysprick: An Introduction to the Language of James Joyce. Also published was A Shorter 'Finnegans Wake', Burgess's abridgement.

His 1970 Encyclopædia Britannica entry on the novel (under "Novel, the") is regarded as a classic of the genre.

Burgess wrote full-length critical studies of William Shakespeare, Ernest Hemingway and D. H. Lawrence. His Ninety-Nine Novels: The Best in English since 1939 remains an invaluable guide, while the published lecture Obscenity and the Arts explores issues of pornography.

Linguistics

The polyglot Burgess had command of Malay, Russian, French, German, Spanish, Italian and Welsh in addition to his native English, as well as some Hebrew, Japanese, Chinese, Swedish and Persian. In Earthly Powers, German, or perhaps its sound to an unlearned ear, is described as "a glottal fishboneclearing soulful sobbing sausagemachine of a language".

"Burgess's linguistic training," wrote Raymond Chapman and Tom McArthur in The Oxford Companion to the English Language, "is shown in dialogue enriched by distinctive pronunciations and the niceties of register."

His interest in linguistics was reflected in the invented, Anglo-Russian teen slang of A Clockwork Orange (Nadsat), and in the movie Quest for Fire (1981), for which he invented a prehistoric language (Ulam) for the characters to speak.

The hero of The Doctor is Sick, Dr. Edwin Spindrift, is a lecturer in linguistics. He escapes from a hospital ward which is peopled, as the critic Saul Maloff put it in a review, with "brain cases who happily exemplify varieties of English speech."

Burgess, who had lectured on phonetics at the University of Birmingham in the late 1940s, investigates the field of linguistics in Language Made Plain and A Mouthful of Air.

Journalism

Burgess produced journalism in British, Italian, French and American newspapers and magazines regularly. Martin Amis in The Observer (London) in 1987 said: "...on top of writing regularly for every known newspaper and magazine, Anthony Burgess writes regularly for every unknown one, too. Pick up a Hungarian quarterly or a Portuguese tabloid–and there is a Burgess, discoursing on goulash or test-driving the new Fiat 500."

"He was our star reviewer, always eager to take on something new, punctilious with deadlines, length and copy", wrote Burgess's literary editor at The Observer, Michael Ratcliffe.Selections of Burgess's journalism are to be found in Urgent Copy, Homage to QWERT YUIOP and One Man's Chorus.

Screenwriting

Burgess wrote the screenplays for Moses the Lawgiver (Gianfranco De Bosio 1975, with Burt Lancaster, Anthony Quayle and Ingrid Thulin), Jesus of Nazareth (Franco Zeffirelli 1977, with Robert Powell, Olivia Hussey and Rod Steiger), and A.D. (Stuart Cooper 1985, with Ava Gardner, Anthony Andrews and James Mason).

He devised the Stone Age language for La Guerre du Feu (Quest for Fire) (Jean-Jacques Annaud 1981, with Everett McGill, Ron Perlman and Nicholas Kadi).

Burgess was co-writer of the script for the TV series Sherlock Holmes and Doctor Watson (1980).

He penned many unpublished scripts, including one about Shakespeare which was to be called Will! or The Bawdy Bard. It was based on his novel Nothing Like The Sun.

Among the motion picture treatments he produced are Amundsen, Attila, The Black Prince, Cyrus the Great, Dawn Chorus, The Dirty Tricks of Bertoldo, Eternal Life, Onassis, Puma, Samson and Delila, Schreber, The Sexual Habits of the English Middle Class, Shah, That Man Freud and Uncle Ludwig.

Encouraged by his novel Tremor of Intent (a parody of James Bond adventures), Burgess wrote a screenplay for The Spy Who Loved Me. It was rejected. Burgess's plot featured Bond's identical twin 008 and revolved around an organisation called CHAOS (Consortium for the Hastening of the Annihilation of Organised Society). CHAOS has accumulated enough money to achieve its plans and is now concentrating on power for its own sake. It blackmails international figures into humiliating themselves by terrorism. During Burgess's proposed opening sequence, an airliner full of passengers is exploded as it takes off, CHAOS's response to the Pope's refusal to personally whitewash the Sistine Chapel. Bond discovers a plot to implant 'micro-nukes' in appendectomy patients, the aim being to blow up Sydney Opera House during a visit by international royals and presidents (this atrocity being in response to the US President's refusal to masturbate on live TV). In You've Had Your Time, Burgess commented that the only idea that survived from his screenplay was that the villains' hideout was a ship disguised as an oil tanker.

Symphonies

As Burgess put it, in the way that others might enjoy yachting or golf, "I write music." He was an accomplished musician and composed regularly throughout his life.

His works are infrequently performed today, but several of his pieces were broadcast during his lifetime on BBC Radio. His Symphony (No. 3) in C was premiered by the University of Iowa orchestra in Iowa City in 1975. Many of his unpublished compositions are listed in This Man and Music.

Sinfoni Melayu, characterised by the Burgess biographer Roger Lewis as "Elgar with bongo-bong drums", was described by Burgess, its composer, as an attempt to "combine the musical elements of the country into a synthetic language which called on native drums and xylophones".

The structure of Napoleon Symphony: A Novel in Four Movements (1974) was modelled on Beethoven's Eroica symphony, while Mozart and the Wolf Gang (1991) mirrors the sound and rhythm of Mozartian composition, among other things attempting a fictional representation of Symphony No.40. Beethoven's Symphony No. 9 features prominently in A Clockwork Orange (and also in Stanley Kubrick's film version of the novel).

When Burgess was on the BBC's Desert Island Discs radio programme in 1966, he made the following choice: Purcell, Rejoice in the Lord Alway; Bach, Goldberg Variations No. 13; Elgar, Symphony No. 1 in A flat major; Wagner, Walter's Trial Song from Die Meistersinger von Nürnberg; Debussy, Fêtes; Lambert, The Rio Grande; Walton, Symphony No. 1 in B flat; and Vaughan Williams, On Wenlock Edge.

For a list of some of Burgess's musical compositions, see under List of Burgess' works.

Opera and musicals

Burgess produced a translation of Bizet's Carmen which was performed by the English National Opera.

He created an operetta based on James Joyce's Ulysses called Blooms of Dublin (composed in 1982 and performed on the BBC), and wrote the book for the 1973 Broadway musical Cyrano, using his own adaptation of the Rostand play as its basis.

His new libretto for Weber's Oberon was performed by the Edinburgh-based Scottish Opera.

Work methods

He revealed in Martin Seymour-Smith's Novels and Novelists: A Guide to the World of Fiction (1980) that he would often prepare a synopsis with a name-list before beginning a project. But Seymour-Smith wrote: "Burgess believes overplanning is fatal to creativity and regards his unconscious mind and the act of writing itself as indispensable guides. He does not produce a draft of a whole novel which he then revises, but prefers to get one page finished before he goes on to the next, which involves a good deal of revision and correction."

His output from when he began writing professionally in his early forties until his death was to produce, at a minimum, 1,000 words of fair copy per day, weekends included, 365 days a year. His favoured time for working was the afternoon, since "the unconscious mind has a habit of asserting itself in the afternoon".

Linguistic gifts

Burgess's multilingual proficiency came under discussion in Roger Lewis's 2002 biography. Lewis claimed that during production in Malaysia of the BBC documentary A Kind of Failure (1982), Burgess, supposedly fluent in Malay, was unable to communicate with several waitresses at a restaurant where they were filming. It was claimed also that the documentary's director deliberately kept these moments intact in the film in order to expose Burgess's linguistic pretensions. There was a mixed response to the charge. For example, one critic appeared to accept the veracity of the claim, saying it "had me laughing immoderately", while another dismissed it as "another of Lewis's little smears". A letter from David Wallace that appeared in the magazine of the London Independent on Sunday newspaper on 25 November 2002 shed light on the affair. Wallace's letter read, in part: "…the tale was inaccurate. It tells of Burgess, the great linguist, 'bellowing Malay at a succession of Malayan waitresses' but 'unable to make himself understood'. The source of this tale was a 20-year-old BBC documentary....[The suggestion was] that the director left the scene in, in order to poke fun at the great author. Not so, and I can be sure, as I was that director…. The story as seen on television made it clear that Burgess knew that these waitresses were not Malay. It was a Chinese restaurant and Burgess's point was that the ethnic Chinese had little time for the government-enforced national language, Bahasa Malaysia [i.e. Malay]. Burgess may well have had an accent, but he did speak the language; it was the girls in question who did not." Lewis may not have been fully aware of the fact that a quarter of Malaysia's population is made up of Hokkien- and Cantonese-speaking Chinese. However, Malay had been installed as the National Language with the installation of the Language Act of 1967. By 1982 all national primary and secondary schools in Malaysia would have been teaching with Bahasa Melayu as a base language (see Harold Crouch, Government and Society in Malaysia, Ithaca and London: Cornell University Press, 1996).

During his years in Malaya, and after he had mastered Jawi, the Arabic script adapted for Malay, Burgess taught himself the Persian language, after which he produced a translation of Eliot's The Waste Land into Persian. It was never published, in Tehran or elsewhere. He also worked on an anthology of the best of English literature translated into Malay, which also failed to achieve publication.

Pop-culture influence
    * Burgess displayed more or less open contempt for most post-World War Two popular music. Its proponents are satirised in Enderby Outside, which features a lamentable rock band called Yod Crewsy and the Fixers, who composed "emetic little songs."
    * Burgess was a prodigious creator of nonce words and neologisms, in A Clockwork Orange and across the whole range of his work.
    * The epitaph on Burgess's marble memorial stone at the cemetery in Monte Carlo includes the phrase "Abba Abba". The reference is to the rhyme scheme ABBA ABBA in sonnets, as explored in Burgess's novel Abba Abba, as well as to Burgess's initials.[27]
    * There is a large amount of pop culture references to Burgess. Some examples:

        * The Sheffield electropop band Heaven 17 named themselves after a band that appears in Burgess's 1962 novel A Clockwork Orange (although they dropped the "the").
        * Another Sheffield group, Moloko, took its name from Burgess's (Russian-derived) Nadsat word for a drug-spiked milk drink.
        * The German punk rockers Die Toten Hosen's album Ein kleines bisschen Horrorschau referred to the Nadsat term, as did the Libertines' song "Horrorshow"; Poland's Myslovitz produced an album called Korova Milky Bar.
        * A popular bar and music venue in Liverpool is named the "Korova."

    * The 1971 cult film "A Clockwork Orange" was Stanley Kubrick's interpretation of Burgess' book.

Honours

    * Burgess garnered the Commandeur des Arts et des Lettres distinction of France and became a Monégasque Commandeur de Merite Culturel.
    * He was a Fellow of the Royal Society of Literature.
    * He took honorary degrees from St Andrews, Birmingham and Manchester universities.
    * Burgess's masterpiece Earthly Powers was shortlisted for, but famously failed to win, the 1980 English Booker Prize for fiction (the prize went to William Golding for Rites of Passage).

Selected works

Novels

    * Time for a Tiger (1956) (Volume 1 of the Malayan trilogy, The Long Day Wanes)
    * The Enemy in the Blanket (1958) (Volume 2 of the trilogy)
    * Beds in the East (1959) (Volume 3 of the trilogy)
    * The Right to an Answer (1960)
    * The Doctor is Sick (1960)
    * The Worm and the Ring (1960)
    * Devil of a State (1961)
    * (as Joseph Kell) One Hand Clapping (1961)
    * A Clockwork Orange (1962; 2008 Prometheus Hall of Fame Award)
    * The Wanting Seed (1962)
    * Honey for the Bears (1963)
    * (as Joseph Kell) Inside Mr. Enderby (1963) (Volume 1 of the Enderby quartet)
    * The Eve of St. Venus (1964)
    * Nothing Like the Sun: A Story of Shakespeare's Love Life (1964)
    * A Vision of Battlements (1965)
    * Tremor of Intent: An Eschatological Spy Novel (1966)
    * Enderby Outside (1968) (Volume 2 of the Enderby quartet)
    * M/F (1971)
    * Napoleon Symphony: A Novel in Four Movements (1974)
    * The Clockwork Testament, or Enderby's End (1974) (Volume 3 of the Enderby quartet)
    * Beard's Roman Women (1976)
    * Abba Abba (1977)
    * 1985 (1978)
    * Man of Nazareth (based on his screenplay for Jesus of Nazareth) (1979)
    * Earthly Powers (1980)
    * The End of the World News: An Entertainment (1982)
    * Enderby's Dark Lady, or No End of Enderby (1984) (Volume 4 of the Enderby quartet)
    * The Kingdom of the Wicked (1985)
    * The Pianoplayers (1986)
    * Any Old Iron (1988)
    * Mozart and the Wolf Gang (1991)
    * A Dead Man in Deptford (1993)
    * Byrne: A Novel (in verse) (1995)

Bibliography

Biographies

    * Roger Lewis, Anthony Burgess (2002)
    * Andrew Biswell, The Real Life of Anthony Burgess (2005)

Selected studies

    * Michael Ratcliffe, entry on Burgess for the New Dictionary of National Biography (2004).
    * Baker's Biographical Dictionary of Musicians, 8th ed. (1992), on Burgess as musician
    * Richard Mathews, The Clockwork Universe of Anthony Burgess (Borgo Press, 1990)
    * Martine Ghosh-Schellhorn, Anthony Burgess: A Study in Character (Peter Lang AG, 1986)
    * Geoffrey Aggeler, Anthony Burgess: The Artist as Novelist (Alabama, 1979)
    * Samuel Coale, Anthony Burgess (New York, 1981)
    * A.A. Devitis, Anthony Burgess (New York, 1972)
    * John J. Stinson, "Anthony Burgess Revisited" (Boston, 1991)
    * Jerome Gold, The Prisoner's Son: Homage to Anthony Burgess (Black Heron Press 1996)
    * Robert K. Morris, The Consolations of Ambiguity: An Essay on the Novels of Anthony Burgess (Missouri, 1971)
    * Carol M. Dix, Anthony Burgess (British Council, 1971)
    * Paul Phillips, A Clockwork Counterpoint: The Music and Literature of Anthony Burgess (Manchester University Press, forthcoming).

Memoirs

A few of the memoirs and other books in which Burgess is discussed:

    * Michael Mewshaw, 'Do I Owe You Something?', Granta No. 75 (2001)
    * Gore Vidal, United States: Essays 1952-1992 (1993)
    * Frederic Raphael, Eyes Wide Open (1999)
    * Kingsley Amis, Memoirs (1991)
    * D.J. Enright, A Mania for Sentences (1983); Man Is An Onion (1972)

Collections

    * Many of Burgess's literary and musical papers are archived at the International Anthony Burgess Foundation in Withington, Manchester.
    * The largest collection of Burgessiana is held at the Harry Ransom Humanities Research Center of the University of Texas at Austin.
    * Burgess scholars will find much of interest at the Anthony Burgess Center of the University of Angers, with which Burgess's widow Liana (Liliana Macellari) is connected.




izvor : Wikipedia

Vladimir Pištalo, pisac, dobitnik NIN- ove nagrade za roman "Tesla - Portret među maskama"

http://images.google.com/images?hl=en&source=hp&q=Vladimir+pi%C5%A1talo&rlz=1R2_____en-GB&um=1&ie=UTF-8&ei=BmIuS8GsM9Gc_Aa3jrD4CA&sa=X&oi=image_result_group&ct=title&resnum=4&ved=0CCAQsAQwAw

http://www.nezavisne.com/kultura/vijesti/35900/Dobitnik-NIN-ove-nagrade-Vladimir-Pistalo.html

Biografija Momo Kapor

Rođen je u Sarajevu 1937. godine. Diplomirao je slikarstvo 1961. godine na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti u klasi profesora Nedeljka Gvozdenovića. Objavio je veliki broj naslova, romana i zbirki priča. Autor je i velikog broja dokumentarnih filmova i televizijskih emisija, a po njegovim scenarijima snimljeno je nekoliko dugometražnih filmova (Bademi s onu stranu smrti, Banket (film), Valter brani Sarajevo, Džoli džokej, Kraj vikenda). Romani Una i Knjiga žalbi doživeli su ekranizaciju. Prevođen je na francuski, nemački, poljski, češki, bugarski, mađarski, slovenački i švedski jezik.

Dobrica Ćosić u svojoj knjizi Prijatelji, na stranicama 276. i 277. ovako opisuje detinjstvo i mladost Mome Kapora, na osnovu razgovora koji je sa njim vodio novembra 2002. godine: "Trinaestog aprila 1941. Nemci su bombardovali Sarajevo i pogodili zgradu ispod Trebevića u kojoj se bila sklonila Momčilova majka sa četvorogodišnjim sinčićem. U srušenoj kući svi su bili mrtvi. Momina majka je svojim telom spasla sina. Dečak se nekako izvukao iz ruševina, zakukao, pa zanemeo nad užasom, ne znajući kuda će. Našao ga je neki Rus, emigrant, lekar, sažalio se na njega i poveo ga u svoj stan. Prisvojio ga je, nije imao dece. Negovao ga je, voleo, zatrpavao igračkama da zaboravi majku i u belom mercedecu ga vozio po Sarajevu. Dečko je znao da mu je ime Momčilo, prezime nije znao. Prezime mu je dao dobar čovek Rus, krstio ga je Momčilo Hercegovac. Posle godinu dana života kod dobrog čoveka, Momčilo Hercegovac se razboleo od šarlaha, pa ga je spasitelj odneo u sarajevsku bolnicu. Tu ga je pronašla majčina tetka koga ga je godinu dana tražila po Sarajevu, obaveštena od nekog da je "jedno date izašlo iz srušene kuće, odakle ga je neki čovek poveo sa sobom". Kada je prezdravio od šarlaha, baba ga je odvela u svoju kuću i brinula se o njemu. Za Momčila Hercegovca brinuo je i Rus, koji se pridružio vlasovcima - saradnicima Nemaca, često ga posećujući s poklonima. Otac, koji je po povratku iz zarobljeništva, kao bankarski stručnjak, postavljen za načelnika u Ministarstvu spoljnih poslova u Beogradu, zbog patriotske savesti i odgovornosti tek godinu dana posle rata došao je u Sarajevo da vidi sina. Prema sinu se odnosio patrijahalno strogo i sve do smrti bio je nezadovoljan što mu se sin posvetio slikarstvu i književnosti, socijalnoj i životnoj neizvesnosti"

Momo Kapor je bio član Senata Republike Srpske od 1996. godine. Umro je u Beogradu 3. marta 2010. godine na Vojno-medicinskoj akademiji[1].

Njegove ćerke Ana i Jelena Kapor osnovale su fond „Momo Kapor“

Vladislav Petković Dis



Vladislav Petković Dis (10. mart 1880, Zablaće kod Čačka - 16. maj 1917, kod Krfa), pesnik.

Veliki srpski pesnik i rodoljub. Radio kao učitelj i carinski službenik. Bio je izveštač sa fronta u Balkanskim ratovima. Za vreme Prvog svetskog rata prebegao je u Francusku. Pri povratku u Grčku brod na kome je plovio presreće nemačka podmornica kod Krfa i on biva potopljen.


Školovanje

Bio je sasvim osrednji đak, ali je u sedmom razredu gimnazije u Čačku napisao svoju prvu pesmu "Na prozoru sveća gori" i to na nemačkom jeziku koji jedva da je sricao. Dva puta će bezuspešno pokušavati da položi maturu. Kada ni drugi put nije položio, ovog puta u Zaječaru, on je predsednika komisije pozvao na čast: - Dozvolite da popijemo po čašu piva. Ja se ne ljutim, pravedno ste me oborili. Ali to nas ne čini neprijateljima. Ja čašćavam...

Dis je, dakle, bio prosečan učenik, ali sa natprosečnim pesničkim talentom. Svojim dvema zbirkama poezije, zaslužio je mesto u skoro svim antologijama srpske poezije.

Da bi se očuvala uspomena na ovog velikana naše poezije, zavičajna biblioteka koja nosi Disovo ime, organizuje već 37 godina kulturnu manifestaciju "Disovo proleće". Disove svečanosti počinju 10. marta, na pesnikov rođendan, a završavaju se dodelom "Disove nagrade". "Disovo proleće" podstiče stvaralaštvo mladih, pa svake godine nagrađuje najbolji rukopis za prvu pesničku zbirku. U ediciji "Tokovi" objavljeno je do sada 19 knjiga, a mnogi dobitnici danas su postali poznata pesnička imena.

Priredbu "pesništvu u čast" prate:

    * list "Disovo proleće";
    * knjiga dobitnika i
    * niz drugih publikacija koje već čine bogatu izdavačku delatnost biblioteke.
    * Disova nagrada


Posao

U vojsku nije išao. Oslobođen je zbog uskih grudi i, po preporuci prijatelja, postaje privremeni učitelj u selu Prliti ispod Vrške Čuke, a pokraj Zaječara. Sve u nadi da će imati dovoljno vremena da se posveti pesmama. Teško je, ipak, biti raspevan u čamotinji i tišini, te on mnoge noći provodi sa seljacima uz tabliće i čokanje rakije. U grad odlazi jednom mesečno po platu, bez koje se ujutro vraća u selo, nakon kafanske sedeljke. I novih trideset dana posta, do novog odlaska u Zaječar.

To je trajalo dve godine, kada je odlučio da napusti učiteljsko mesto i, s tek podignutom platom, krene u Beograd, jedini mogući put za sve pesnike.

Ušao je sasvim tiho u društvo beogradskih velikana, u vreme kada se živelo po kafanama koje su bile i jedina sastajališta. Znalo se da se, kada izađe, časopis u kafani pročita od korica do korica. Kada se pojavi novo književno ime, kafane zabruje. Glumci su predstave nastavljali u kafanama. Ljudi su se u njima bratimili i krvili. Uzalud je uvaženi Jovan Skerlić grmeo da je sve zlo od njih.

Visok i mršav, poduže kose i sasvim neobičnih brkova, s naočarima iza kojih je vrebao zadivljujući pogled, bivši učitelj iz okoline Zaječara tek uz pomoć Nušića uspeva da pronađe prvo zaposlenje. Pesnik, koji će kasnije postati stalni stanovnik bezmalo svih naših antologija, radio je kao kantardžija na savamalskoj trošarini i sa snebivanjem se žali prijateljima da povazdan mora da meri šljive.

Od prve plate štampao je podsetnicu na kojoj je pisalo samo Dis. Po svoj prilici, to je bila skraćenica, odnosno srednji slog njegovog imena VlaDISlav, mada su neki tvrdili da je to ime grada iz Danteovog "Pakla", a drugi da je to bio srpski srednjovekovni naziv za evropski zapad. Prilično dugo nadimak je ispisivan isključivo latinicom, kako ga je pisao i sam pesnik, da bi odnedavno bio štampan i ćiriličnim pismom.

Dva puta otpušten iz službe, živeo je ni od čega: od korektura i saradnje po dnevnim listovima, od neznanih i neviđenih poslova pesnika, koga je negativno kritikovao Jovan Skerlić, najuticajniji kritičar tog vremena.


Brak

Njegov kafanski način života umnogome se izmenio posle vjenčanja sa Hristinom-Tinkom, mladom i lepom poštanskom službenicom koju je odmah smestio u svoje stihove. Brak su sklopili na jutrenju u staroj Markovoj crkvi. Ona je, kasnije, o tome ovako svedočila:

- Venčanje? Bilo je za anegdotu, mada se preteruje, naročito ono sa prstenom. Ja sam prsten bila zaboravila, a bez njega se nije moglo, pa je Disova sestra otrčala da ga donese. Doduše, kum je nudio alku od kišobrana, ali je pop objasnio da prstena mora biti...

Veoma privržen porodici, ali i prijateljima, Dis će jednom reći:

- Za četiri godine braka nismo četiri puta sami, bez gostiju, ni ručali ni večerali.

Na svet je došlo i njihovo dvoje dece, Gordana i Mutimir, ali i ratovi, balkanski i svetski, rastanak...


Knjige

Dis je pesnik iracionalnog, on slike nalazi u podsvesnom. Pesnik je sumornih raspoloženja i čak očaja, njegov je izraz setan i muzikalan. Jovan Skerlić ga je kritikovao, jer se Dis nije uklapao u njegov ideal naprednog pesnika. Kasnija kritika, počevši od Isidore Sekulić, uvrstila je Disa među najbolje srpske pesnike nalazeći da je uveo u srpsku poeziju modernu poetiku i nov senzibilitet, i pored izvesnih jezičkih nebrižljivosti.

Knjigu "Utopljene duše" Dis je objavio 1911. godine. Štampao ju je o svom trošku, jer nije bilo izdavača koji bi objavio poeziju pesnika za koju je Jovan Skerlić, tada najuticajnija ličnost srpske kritike, tvrdio da "jeste jedna neuka i gruba imitacija". Poezija "Utopljenih duša" je negatorska, bolećiva, plačna i crna. Uvodi u nju bodlerovske motive što predstavlja novinu, ali tu je prisutan i motiv umrle drage, koga nalazimo i u narodnoj lirskoj poeziji. Njegova poezija ide u iracionalno, u njoj su Disovi snovi i njegove tišine.

Zbirka poezije "Mi čekamo cara" napisana je 1913. godine. Njegovi kafanski prijatelji su govorili da bi bilo bolje da ju je naslovio "Mi čekamo para". U ovoj zbirci pesnik je nastojao da izrazi slavu svoje otadžbine. To, međutim, nije radio klikćući u nacionalnom ponosu, kao drugi pjesnici, nego je tužno lutao po zgarištima i truleži. Najpoznatije i umetnički najvrednije pesme Vladislava Petkovića Disa su: "Tamnica", Možda spava i "Nirvana".


Disova nagrada

Dodeljuje se svake godine, žiri zaseda u Čačku. Nagradu je 2007. godine dobio Milan Đorđević. Novčani deo nagrade je 160.000 dinara a nagrada se uručuje na završnoj svečanosti "Disovog proleća" koje je 2007. održano po 44. put

Ivo Andrić



Ivo Andrić je bio književnik i diplomata. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost kao državljanin SFR Jugoslavije, 1961. godine, za roman Na Drini ćuprija (1945), kao i za celokupni dotadašnji rad na „istoriji jednog naroda“. Posle raspada Jugoslavije, Andrić se u Srbiji vodi isključivo kao srpski književnik. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

Ivo Andrić je rođen 9. oktobra 1892. godine u Dolcu pored Travnika u tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Matične knjige kažu da mu je otac bio Antun Andrić, školski poslužitelj, a mati Katarina Andrić (rođena Pejić) i da je kršten po rimokatoličkom obredu (Andrić se, ipak, najveći deo svog života izjašnjavao kao Srbin). Detinjstvo je proveo u Višegradu gde je završio osnovnu školu. Andrić 1903. godine upisuje sarajevsku Veliku gimnaziju, najstariju bosansko-hercegovačku srednju školu, a slovensku književnost i istoriju studira na filozofskim fakultetima u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu. Doktorsku disertaciju „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“ (Die Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen Herrschaft) Andrić je odbranio na Univerzitetu u Gracu 1924. godine.

U gimnazijskim danima Andrić je bio vatreni pobornik integralnog jugoslovenstva, pripadao je naprednom nacionalističkom pokretu Mlada Bosna i bio je strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od austrougarske vlasti.

Svoju prvu pesmu „U sumrak“ objavio je 1911. godine u „Bosanskoj vili“. Naredne godine započeo je studije na Mudroslovnom (filozofskom) fakultetu Kraljevskog sveučilišta u Zagrebu. Školovanje je nastavio u Beču, a potom u Krakovu gde ga zatiče Prvi svetski rat.

Po izbijanju rata vraća se u zemlju. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula, austrijska policija ga hapsi i odvodi u šibensku, a potom u mariborsku tamnicu u kojoj će, kao politički zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Među zidovima mariborske tamnice, u mraku samice, „ponižen do skota“, Andrić intenzivno piše pesme u prozi.

Po izlasku sa robije, ondašnje vlasti određuju Andriću kućni pritvor u Ovčarevu i Zenici u kojem ostaje sve do leta 1917. godine.

Andrić je imao veoma uspešnu diplomatsku karijeru: godine 1920. postavljen je za činovnika u poslanstvu u Vatikanu, a potom je radio kao diplomata u konzulatima u Bukureštu, Trstu i Gracu. U to vreme objavio je zbirku pesama u prozi „Nemiri“, pripovetke „Ćorkan i Švabica“, „Mustafa Madžar“, „Ljubav u kasabi“ itd.

U junu 1924. godine u Gracu je odbranio doktorsku tezu „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“. Tokom 1927. godine radio je u konzulatima u Marseju i Parizu, a naredne godine u poslanstvu u Madridu. Iste godine objavljena je njegova pripovetka „Most na Žepi“. Od 1930. do 1933. godine bio je sekretar stalne delegacije Kraljevine Jugoslavije pri Društvu naroda u Ženevi. U to vreme objavio je prvi deo triptiha „Jelena, žena koje nema“.

U periodu između Prvog i Drugog svetskog rata nalazio se na funkciji opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika jugoslovenske vlade u Berlinu (1939.). Po izbijanju II svetskog rata, zbog neslaganja sa vlastima u Beogradu podnosi ostavku na mesto ambasadora i vraća se u Beograd. Za vreme II svetskog rata živi povučeno u svom stanu u Beogradu (na Zelenom vencu, za koga je rekao da je najružnije mesto na svetu) ne dozvoljavajući bilo kakvo štampanje i objavljivanje svojih dela. U isto vreme piše svoja najbolja dela koja će kasnije doživeti svetsku slavu. Godine 1954. postao je član Komunističke partije Jugoslavije i prvi predsednik Saveza književnika Jugoslavije. Prvi je potpisao Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku. Te godine štampao je u Matici srpskoj roman „Prokleta avlija“.

Ivo Andrić je umro 13. marta 1975. godine u Beogradu.


Književni rad

Andrić je u književnost ušao pesmama u prozi „U sumrak“ i „Blaga i dobra mesečina“ objavljenim u Bosanskoj vili 1911. godine. Pred Prvi svetski rat, u junu 1914. godine, u zborniku Hrvatska mlada lirika objavljeno je šest Andrićevih pesama u prozi („Lanjska pjesma“, „Strofe u noći“, „Tama“, „Potonulo“, „Jadni nemir“ i „Noć crvenih zvijezda“). Prvu knjigu stihova u prozi - „Ex Ponto“ - Andrić je objavio 1918. godine u Zagrebu, a zbirku „Nemiri“ štampao je u Beogradu 1920. godine. Sve Andrićeve lirske pesme koje za njegovog života nisu bile sabrane u knjigu objavljene su posthumno, 1976. godine u Beogradu, pod nazivom „Šta sanjam i šta mi se događa“.

Andrićevo delo možemo podeliti u nekoliko tematsko-žanrovskih celina.

U prvoj fazi, koju obeležavaju lirika i pesme u prozi (Еx Ponto, Nemiri), Andrićev iskaz o svetu obojen je ličnim egzistencijalno-spiritualnim traganjem koje je delomično bilo podstaknuto i lektirom koju je u to vreme čitao (Kirkegor na primer). Mišljenja kritike o umetničkim dosezima tih ranih radova podeljena su: dok srpski kritičar Nikola Mirković u njima gleda vrhunac Andrićevog stvaralaštva, hrvatski književni istoričar Tomislav Ladan, Andrićev zemljak iz srednje Bosne, smatra da se radi o nevažnim plačljivim adolescentskim nemirima koji odražavaju piščevu nezrelost i nemaju dublje ni univerzalnije vrednosti.

Druga faza, koja traje do Drugog svetskoga rata, obeležena je Andrićevim okretanjem pripovedačkoj prozi i, na jezičkom planu, definitivnim prelaskom na srpsku ekavicu (što je u dosta radova stvorilo čudnu mešavinu u kojoj narator koristi srpski ekavski, a likovi - često fratri - govore nekim od jekavskih ili ikavskih dijalekata). Po opštem priznanju, u većini pripovedaka Andrić je našao sebe, pa je ta zrela faza spada u umetnički najproduktivnije, s većinom Andrićevih najcenjenijih priča.

Pisac nije bio sklon književnim eksperimentima koji su dominirali u to doba, nego je u klasičnoj tradiciji realizma 19. veka, plastičnim opisima oblikovao svoju vizuru Bosne kao razmeđa istoka i zapada, natopljenu iracionalizmom, konfesionalnim animozitetom i emocionalnim erupcijama, ponajviše na erotskom planu. Ličnosti su pripadnici sve četiri etničko-konfesionalne zajednice (Bošnjaci, Jevreji, Hrvati, Srbi - uglavnom prozvani po konfesionalnim, često pejorativnim imenima (Vlasi, Turci)), uz pojave stranaca ili manjina (Jevreji, strani činovnici), a vremensko razdoblje pokriva uglavnom 19. vek, ali i prethodne vekove, kao i 20.

Treća faza obeležena je obimnijim delima, romanima Na Drini Ćuprija, Travnička hronika, Gospođica i nedovršenim delom Omerpaša Latas, kao i najznačajnijim ostvarenjem toga razdoblja, pripovetkom Prokleta avlija. Uz izuzetak Gospođice, realističkog psihološkog romana smeštenog u srpsku palanačku sredinu, radnja ostalih dela uglavnom je smeštena u Bosnu, u njenu prošlost ili u narativni spoj prošlosti i sadašnjosti.

Ocena Andrića kao romanopisca daleko je od jednoznačne: po nekima je pisac, na zasadama franjevačkih letopisa i spore, sentencama protkane naracije, uspeo da kreira upečatljiv svet „Orijenta u Evropi“; po drugima, Andrić je autentični autor kraćega daha, poput Čehova, pa je najbolji u novelama i pripovetkama, dok mu odriču vrednost postignuća u većim kompozicijama. Bilo kako bilo, Andrić je u svetu uglavnom poznat po svoja dva romana, Na Drini ćuprija i Travnička hronika (prvi je pisan tokom Drugog svetskog rata u Beogradu).

Piščevo se pripovedanje u navedenim delima odlikuje uverljivo dočaranom atmosferom, upečatljivim opisima okoline i ponašanja, no ne i psihološkim poniranjem - većina je Andrićevih likova (osim franjevaca) gonjena biološkim imperativima i determinizmom u ponašanju koji podseća na naturalističku školu 19. veka. Osim tih dela, autor je objavio i niz pripovedaka, putopisne i esejističke proze, te verovatno najbolje delo kasne faze, zbirku aforističkih zapisa Znakovi pored puta (posthumno izdane), nesumnjivo jedno od Andrićevih najvrednijih dela.

Posle Andrićeve smrti, prvo stidljivo, a onda i otvoreno (posebno u doba posle raspada Jugoslavije), počela su se pojavljivati i kritička osporavanja piščevog opusa - što nije bilo moguće tokom Andrićevog života, kada je uživao status nedodirljivog državnog pisca. Ti se prigovori mogu svesti na dve zamerke: nacionalno-političke i estetsko-književne. Po prvoj, gledano iz hrvatske vizure, Andrić je ocenjen kao nacionalni renegat i protagonista velikosrpske ideologije u unitarističkom jugoslavenskom ruhu, tj. kao neka vrsta nacionalnog otpadnika. Iako je uvrštavan u razne antologije hrvatske književnosti, trenutni status u Hrvatskoj nije mu baš zavidan. Slične ocene dolaze i od bošnjačke strane (Muhsin Rizvić i drugi), uz dodatak da Andrić u svojim delima prikazuje Bošnjake muslimane kao „Turke“ - poluazijatske nasilnike, podsvesno mučene kompleksom „izdaje“ zbog prelaska na islamsku veru. To je mišljenje potkrepljivano ne samo odlomcima iz piščevih dela, nego i njegovim esejističkim i publicističkim radovima u kojima slavi Njegoša i „istragu poturica“.

Drugi je prigovor ozbiljniji i dugoročno važniji i cilja na precenjenost Andrića kao pisca, te na njegovu zastarelost i plošnost njegovih karaktera. Iz vizure hrvatske književnosti, Andrić se ne može porediti s modernističkim pripovedačima (od Polića Kamova preko Krleže i Marinkovića do Slobodana Novaka), pa čak ni sa stilski bliskim, politički kontroverznim Pavelićevim „doglavnikom“ Milom Budakom, s kojim kao pisac tradicionalistički oblikovanih regionalnih epopeja i biološki determinisanih snažnih erotskih strasti ima dosta sličnosti (koliko god se idološki razlikovali).

U srpskoj književnosti Andrić je (gledano iz ideološke vizure) stalno i napadno apostrofiran kao „Srbin-katolik“, ali je, s druge strane, srpska kritika neodlučna koliko dobro se Andrićev tematski prosede uklapa u maticu srpske književnosti (često se Miloš Crnjanski ističe kao najznačajniji srpski pisac 20. veka, a postmodernistički trendovi, od Kiša do Pavića takođe nisu išli na ruku Andrićevoj reputaciji). I, naposletku, bošnjačka kritika smatra da je Andrić pisac slabijeg zamaha i dosega od Meše Selimovića i još nekih savremenih pisaca eksperimentalnog izraza.

Može se reći da Ivo Andrić ostaje sporni klasik oko kojega se lome politička koplja. Ovaj autor sve više postaje predmet političkih sporova a sve manje služi kao izvor inspiracije modernim piscima. Posle raspada Jugoslavije, Andrić se u Srbiji vodi isključivo kao srpski književnik. Najznačajniji deo svog stvaralačkog života, Andrić je bio srpski pisac. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

Za razliku od toga u Hrvatskoj ga smatraju srpskim i hrvatskim književnikom.

Andrić o umetnosti

Svoje shvatanje smisla i suštine umetnosti Andrić je izlagao, bilo u posebnim napisima bilo implicitno, u pojedinim pasažima svog umetničkog dela. U tom pogledu posebno se ističe njegov esej Razgovor sa Gojom i pripovetka Aska i vuk.

Umetničko stvaranje je po Andriću složen i naporan čin koji se vrši po diktatu čovekove nagonske potrebe za stvaranjem. U osnovi nagonska, čovekova potreba za lepotom odbrana je od umiranja i zaborava; ona je dijalektička suprotnost zakonima prolaznosti. U igri jagnjeta iz alegorijske pripovetke Aska i vuk simbolozovan je umetnički nagon čovekov kao „instiktivan otpor protiv smrti i nestajanja“ koji „u svojim najvišim oblicima i dometima poprima oblik samog života“. Umetnost i volja za otporom, kazuje Andrić na kraju ove pripovetke, pobeđuje sve, pa i samu smrt, a svako pravo umetničko delo čovekova je pobeda nad prolaznošću i trošnošću života. Život je Andrićevom delu divno čudo koje se neprestano troši i osipa, dok umetnička dela imaju trajnu vrednost i ne znaju za smrt i umiranje.
Stvaralački akt, po Andrićevom shvatanju, nije prost reproduktivan čin kojim se gola fotografije unosi u umetničko dela. Umetnost, istina, mora da ima dubokih veza sa životom, ali umetnik od materijala koji mu pruža život stvara nova dela koja imaju trajnu lepotu i neprolazan značaj. Fenomen stvaralaštva ogleda se u tome što umetnici izdvajaju iz života samo one pojave koje imaju opštije i dublje značenje. Dajući takvim pojavama umetnički oblik, umetnici ih pojačavaju „jedva primetno za jednu liniju ili jednu nijansu u boji“, stvarajući umetničku lepotu koja otada sama nastavlja svoju slobodnu sudbinu. Sve što u životu postoji kao lepota – delo je čovekovih ruku i njegova duha. Sastavni je deo „života i autentičan oblik ljudskog ispoljavanja“, stvoren za jedan lepši i trajniji život.
Mostovi i arhitektonske građevine najbolje ilustruju Andrićevo shvatanje trajnosti lepote koju čovek stvara. Anonimni neimar iz Mosta na Žepi spasava se od zaborava time što svoju stvaralačku viziju prenosi u kamenu lepotu luka razapetog nad obalama pod kojima kao prolaznost protiču hučne vode Žepe. Funkcija umetnosti je i u naporu umetnika da svoje delo uključi u trajne tokove života, da čoveka izvede iz „uskog kruga ... samoće i uvede ga u prostran i veličanstven svet ljudske zajednice“.
Postojanje zla u čoveku i životu ne sme da zaplaši umetnika niti da ga odvede u beznađe. I zlo i dobro, kao dijalektičke autonomne sile, samo su latentnost života i ljudske prirode. Dužnost je umetnika da otkriva i jedno i drugo, ali, istovremeno, i da svojim delom utire put spoznaji da je moguće pobediti zlo i stvoriti život zasnovan na dobroti i pravdi.
Umetnost je dužna da čoveku otkriva lepotu napora podvižnika koji koračaju ispred savremenika i predosećaju buduće tokove života. Tako umetnost stalno otvara perspektive životu pojedinaca, naroda i čovečanstva, u podvizima i porazima onih koji su prethodili umetnost nalazi nataložena iskustva čovečanstva. Prohujala stoleća sublimišu čovekovo iskustvo oko nekolikih legendi, koje potom inspirišu umetnika. Smisao savremenosti je u stvaralačkom prenošenju iskustva prošlosti u one vrednosti savremenog stvaranja koje će, nadživljavajući nas, korisno poslužiti potomcima.

„Samo neuki, nerazumni ljudi – kaže Andrić – mogu da smatraju i da je prošlost mrtva i neprolaznim zidom zauvek odvojena od sadašnjice. Istina je, naprotiv, da je sve ono što je čovek mislio i osećao i radio neraskidivo utkao u ono što mi danas mislimo, osećamo i radimo. Unositi svetlost naučne istine u događaje prošlosti, znači služiti sadašnjosti“. Svrha umetnosti je u povezivanju prošlosti, sadašnjosti i budućnosti, u povezivanju „suprotnih obala života, u prostoru, u vremenu, u duhu“.
Po Andrićevom shvatanju umetnik je i vesnik istine, a njegovo delo poruka kojom se iskazuje složena stvarnost ljudske istorije. On je „jedan od bezbrojnih neimara koji rade na složenom zadatku življenja, otkrivanja i izgrađivanja života“. Opisujući svoje stvaralačke trenutke, Andrić kazuje: „Ni traga da se vratim sebi. Samo da mogu, kao surovo drvo i studen metal, u službi ljudske slabosti i veličine, u zvuk da se pretvorim i da ljudima i njihovoj zemlji potpuno razumno prenesem bezimene melodije života ...“
Govoreći o opasnostima koje vrebaju umetnika, Andrić posebno upozorava na formalizam reči i dela: „Beskrajno nagomilavanje velikih reči sve nam manje kazuje što se više ponavlja i pod njim izdišu istina i lepota kao robinje“. Najdublji poraz doživljuje onaj umetnik koji smatra da „prasak reči i vitlanje slika mogu biti umetnička lepota. Istina, svakom pravom umetničkom delu potreban je i estetski sjaj, ali on se ostvaruje samo u jednostavnosti. „Savršenstvo izražavanja forme – kaže Andrić – služba je sadržini“.
Pružajući „zadovoljstvo bez patnje i dobro bez zla“, umetničko delo će pružiti čoveku najviši vid života – česta je poruka Andrićevog dela. Andrićeva vizija harmoničnog života budućeg čovečanstva zasnovana je upravo na uverenju da će umetnička lepota uništiti zlo i izmiriti protivrečnosti čovekovog bitisanja.

Umetnički postupak Ive Andrića
U načinu izgrađivanja likova i umetničkom postupku pri oblikovanju svojih misli o životu i ljudima Andrić se ne odvaja od najlepših tradicija realističke književnosti škole, iako takav njegov postupak ne znači i ponavljanje tradicionalnih realističkih manira. Njegove slike života nisu samo realistički izraz određene životne i istorijske stvarnosti, jer on u njih utkiva i znatno šira uopštavanja i opštija, gotovo trajna životna značenja. Legendarni bosanski junak Alija Đerzelez nije samo tip osmanlijskog pustolova i avanturiste, već i večiti čovek pred večitim problemom žene. Tamnica iz pripovetke Prokleta avlija ima znatno šire značenje: ona je izvan vremena i mesta kojima ih je pisac lokalizovao. Iako se u Andrićevom književnom delu najčešće javlja Bosna, gotovo svi njeni likovi se izdižu izvan životnog kruga u kome ih pisac nalazi. Andrić, prirodno, nikada ne izneverava tipičnost sredine i vremena, ali on pri tom tako kompleksne ličnosti ume da dogradi i u njima podvuče ono što je opštije i životno šire od osobenosti određenih konkretnom sredinom i vremenom.
Ali ono po čemu se Andrić naročito ističe u našoj savremenoj književnosti, to su vanredne analiza i psihološka sagledavanja onih čovekovih stanja koja su u nas, do njega, bila izvan značajnih literarnih interesovanja. Njega najviše zanima onaj tamni i nejasni impuls u čoveku koji je izvan domašaja njegove svesti i volje. Polazeći od nekih savremenih postavki psihološke nauke, Andrić je prikazao kako ti tajanstveni unutrašnji impulsi fatalno truju i opterećuju čoveka. Osim toga, on je sa posebnom sugestivnošću slikao dejstvo seksualnh nagona i čulnih percepcija na duševni život čoveka. Zbog svega toga Andrić se prvenstveno pokazuje kao moderni psihoanalitičar u našoj savremenoj književnosti. U sudbini svake ličnosti ovog našeg pripovedača je i neka opštija ideja, izvesna misao o životu, čoveku i njegovoj sreći. Zato se za njegovu prozu s pravom kaže da nosi u sebi obeležja takozvanog filozofskog realizma.
Andrić je i majstor i reči i stila. Njegova proza je sačuvala apsolutnu, kristalnu jasnost izraza. On ne traži stilski efekat u neobičnoj metafori ili u naglašenom izrazu. Sve se kod njega izražava mirnim i prirodnim kazivanjem i njegov stil zaista ima „nepomućenost kristala“. Skladna i jednostavna rečenica, uverljivost i sugestivna estetska i misaona funkcionalnost pripovedačkih slika čine da Andrićevo delo predstavlja najsuptilniju umetničku vrednost koju srpska, odnosno hrvatska književnost poseduje.
Tako je Andrićevo delo postalo ponos naše kulture, a sa visokim međunarodnim priznanjem, oličenim u Nobelovoj nagradi, ono danas živi i kao trajna svojina svetske literature.

Dela
Ex ponto, stihovi u prozi, 1918.
Nemiri, stihovi u prozi, 1920.
Put Alije Đerzeleza, 1920.
Most na Žepi, 1925.
Anikina vremena, 1931.
Portugal, zelena zemlja, putopisi 1931.
Španska stvarnost i prvi koraci u njoj, putopisi 1934.
Razgovor sa Gojom, esej 1936.
Na Drini ćuprija, roman 1945.
Deca, zbirka pripovedaka.
Gospođica, roman 1945.
Travnička hronika, roman 1945.
Na Nevskom prospektu, 1946.
Na kamenu, u Počitelju,
Priča o vezirovom slonu, 1948.
Prokleta avlija, novela 1954.
Igra 1956.
O priči i pričanju, beseda povodom dodele Nobelove nagrade, 1961.
Jelena žena koje nema, roman 1963.
Šta sanjam i šta mi se događa, lirske peme koje su objavljene posthumno1918.
Omerpaša Latas, objavljena posthumno 1977.
Na sunčanoj strani, nedovršen roman, objavljen posthumno

Branko Ćopić



Branko Ćopić (1915-1984) je srpski i jugoslovenski književnik. Osnovnu školu završio je u rodnom mjestu, nižu gimnaziju u Bihaću, a učiteljsku školu pohađao je u Banjoj Luci i Sarajevu, te je završio u Karlovcu. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu diplomirao je 1940. godine. Prvu priču objavio 1928. godine, a prvu pripovijetku 1936. Njegova djela su prevođena na engleski, njemački, francuski i ruski jezik. Bio je član Srpske akademije nauka i umjetnosti i Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Izvršio je samoubistvo, skokom sa mosta na Savi u Beogradu 26. marta 1984. godine.

U Ćopićevim delima doniniraju teme iz života ljudi iz Bosanske krajine i Narodnooslobodilačkog rata.

Branko Ćopić rođen je 1. januara 1915. godine u selu Hašanima pod planinom Grmečom. U isto vreme, njegov otac, kao vojnik austrougarske armije, borio se negde na frontu u Karpatima, a njegov stric Nidžo, srpski dobrovoljac, borio se u srpskoj vojsci protiv Austro-Ugarske. Kad mu je bilo četiri godine, umro mu je otac. Ćopić je, zajedno sa mlađim bratom i sestrom, ostao da živi pored majke, dede Radeta i strica Nidže.

Prva pročitana knjiga bila mu je „Migel Servantes“ koju je, negde u trećem razredu, kupio od učiteljice. U toj knjizi bio je opisan život slavnog španskog pisca Servantesa, skupa sa nekoliko odlomaka iz njegovog romana „Don Kihot“. Sledeće pročitane knjige bile su „Doživljaji jednog vuka“, pa „Doživljaji jedne kornjače“.[1]

Prvo štampano delo objavio je sa četrnaest godina u omladinskom časopisu „Venac“ 1928. godine. Ćopić je pohađao učiteljsku školu u Banjaluci i Sarajevu, a završio u Karlovcu, a Filozofski fakultet u Beogradu. Već kao student afirmisao se kao darovit pisac i skrenuo na sebe pažnju književne kritike; 1939. godine je dobio nagradu „Milan Rakić“. Uoči Drugog svetskog rata nalazio se u đačkom bataljonu u Mariboru. U danima Aprilskog rata on je, sa grupom svojih drugova, pokušao da pruži otpor neprijatelju kod Mrkonjić Grada. Posle toga je otišao u svoj rodni kraj, a sa početkom ustanka, stupio je u redove ustanika i među njima ostao tokom cele narodnooslobodilačke borbe. Sve vreme rata bio je ratni dopisnik zajedno s nerazdvojnim prijateljem i kumom, književnikom Skenderom Kulenovićem.

Posle rata neko vreme je bio urednik dečijih listova u Beogradu, a potom počeo profesionalno da se bavi književnošću. Smatra se jednim od najvećih dečijih pisaca rođenih na jugoslovenskim prostorima. Okončao je život samoubistvom, skočivši 1984. godine sa Brankovog mosta.

Dela su mu prevođena na ruski, engleski, francuski, nemački, ukrajinski, poljski, češki, bugarski, rumunski, slovenački i mađarski jezik. Bio je član SANU i ANUBiH.

Celi radni i životni vek nakon Drugog svetskog rata Branko Ćopić je proveo u Beogradu, ali je često putovao po Jugoslaviji i drugim evropskim državama.

Za književni rad dobio je, među ostalim, Nagradu AVNOJ-a i Njegoševu nagradu (obe 1972). Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih visokih odlikovanja.

Književni opus

Njegova prozna dela prožeta su lirikom i živopisnim realističkim slikanjem seoskog života, poznavanjem života i mentaliteta ljudi sa sela, vedrinom i živošću duha. Kreirao je mnoštvo upečatljivih i živopisnih likova i događaja nadahnutom pripovedačkom tehnikom koristeći svež, sočan i slikovit jezik pri čemu je inspiraciju nalazio u svom podgrmečkom zavičaju. Ćopića su doratnim pripovetkama najviše zanimali siromašni seljaci, sanjari i prosjaci, deca, skitnice i nadničari, i on je o svima njima pričao sa brižnim, zaštitničkim razumevanjem. U lirski intoniranim ratnim pripovetkama Ćopić je nadahnuto opisivao herojske podvige, mučeništvo i samopregor svojih junaka.

Početkom 1950ih godina Ćopić je počeo da piše i satirične priče u kojima je oštro kritikovao ružne pojave u tadašnjici. Jedna od takvih priča bila je i „Jeretička priča“ objavljena u „Ježu“ koja je pokrenula lavinu osuda sa vrha partije i vlasti. Književni istoričar Ratko Peković napisao je knjigu „Sudanije Branku Ćopiću“ u kojoj je detaljno opisana cela hajka na pisca.

Sa uspehom se ogledao i u pisanju romana iako su prirodi njegovog književnog talenta više odgovarale kraće forme — pripovetke i novele. Romani „Prolom“ i „Gluvi barut“ slikaju učešće seljaka Bosanske Krajine u ustanku, a „Ne tuguj bronzana stražo“ prilagođavanje tih istih seljaka, sada kolonista, novim uslovima života u Vojvodini.

Glavnina Ćopićevog proznog opusa humoristički je intonirana, a humor nalazi u prirodi i mentalitetu njegovih junaka koji i u najtežim životnim trenucima znaju da sačuvaju vedrinu i da se nasmeju čak i vlastitoj nevolji. Sem toga, Ćopić je od onih pisaca koji su svoj posmatrački talenat naročito iskazivali kroz otkrivanje sitnih ljudskih mana i nedostataka.

Iako je Ćopić bio pisac epske širine i zamaha sa urođenim pripovedačkim i humorističkim darom, u njegovim delima vidljiva je i jedna lirska žica koja se nije pokazivala samo u opisima bosanskih pejzaža već i u portretisanju ljudskih likova koji su mu bili bliski i dragi. Ta Ćopićeva poetska žica naročito je vidljiva u njegovoj ratnoj lirici, pre svega u zbirci „Ognjeno rađanje domovine“.

Branko Ćopić je cenjen i kao dečji pisac, prvenstveno zahvaljujući živoj mašti i daru za spretno uobličavanje svojih posmatranja ali i nesumnjivom humorističkom talentu. Napisao je preko trideset knjiga za decu, među kojima su i dva romana.

Dela

Zbirke pripovedaka

    * Pod Grmečom (1938),
    * Borci i bjegunci (1939),
    * Planinci (1940),
    * Rosa na bajonetima (1946),
    * Sveti magarac (1946),
    * Surova škola (1948),
    * Ljudi s repom (1949),
    * Odabrane ratne pripovetke (1950),
    * Izabrane humorističke priče (1952),
    * Ljubav i smrt (1953),
    * Dragi likovi (1953),
    * Doživljaji Nikoletine Bursaća (1955),
    * Gorki med (1959),
    * Bašta sljezove boje (1970);

Romani

    * Prolom (1952),
    * Gluvi barut (1957),
    * Ne tuguj bronzana stražo (1958)
    * Osma ofanziva (1964),
    * Delije na Bihaću (1975);

Zbirke pesama

    * Ognjeno rađanje domovine (1944),
    * Pjesme (1945),
    * Ratnikovo proljeće (1947);

Komedije

    * Doživljaji Vuka Bubala
    * Odumiranje međeda

Dela za decu

    * U svijetu medvjeda i leptirova (1940), pripovetke
    * Priče partizanke (1944), pripovetke
    * Pjesme pionirke (1945), pesme
    * Bojna lira pionira (1945), pesme
    * Družina junaka (1945), pripovetke
    * Bajka o sestri Koviljki (1946), proza
    * Doživljaji kuma Torbe (1946), pripovetke
    * Vratolomne priče (1947), pripovetke
    * Armija odbrana tvoja (1947), pesme
    * Sunčana republika (1948), pesme
    * Rudar i mjesec (1948), pesme
    * Ježeva kućica (1949), pesma
    * Priče ispod zmajevih krila (1950), pripovetke
    * Pijetao i mačka (1952), pripovetke
    * Doživljaji mačka Toše (1954), pripovetke
    * Lalaj Bao, čarobna šuma (1957), pesme
    * Orlovi rano lete (1957), roman
    * Partizanske tužne bajke (1958), pripovetke
    * Večernje priče, (1958), priče u stihu
    * Djeda Trišin mlin (1960), zbirka pesama
    * Priče zanesenog dječaka (1960), pripovetke
    * Magareće godine (1960), roman
    * Slavno vojevanje (1961), roman
    * Bitka u Zlatnoj dolini (1963), roman
    * Mala moja iz Bosanske Krupe (1971), pesme
    * Glava u klancu, noge na vrancu (1971), pripovetke
    * Lijan vodi karavane (1975), pripovetke.

Sabrana dela

    * objavljena u 12 knjiga 1960.
    * objavljena u 14 knjiga 1978.

Pripadao je Bodlerovom krugu simbolista ali ne sav i ne do kraja.Kad je 1886. godine objavljen manifest simbolizma , Verlen je vec bio zasao u   jezik i raspolozenja impresionizma. Verlen nije nadmasio Bodlera, nije ga cak ni dostigao,ali je on nagovjestio nova pjesnicka raspolozenja koja   ce se iskristalisati kao impresionizam,sto se primjecuje i u njegovoj pjesmi "Mjesecina". Poznavaoci licnosti Verlena kazu da je Verlen bio covjek   u stalnim ljudskim i pjesnickim padovima i uzletima, covjek bez moralne cvrstine i reda u stvaranju,labilna licnost, razmenjen, neumeren i   ekscentrican.U zivotu trazio blato i sa uzivanjem gacao po njemu,a onda se pokajnicki vracao iz grijeha u svetost i cistotu, da bi poslije izvjesnog  vremena sve po{lo iz pocetka. U njegovoj poeziji moze se pratiti preobrazavanje poezije u pravcu dekadence i simbolizma.Njegova lirika znacajna   je za razvoj slobodnog,muzicki bogatog stiha, posebno u zbirci "Romanse bez rijeci" (1874). Prvi stih njegove pjesme Umijece pjevanja  glasi:"Muzika prije svega".

"Pejsa` bez premca,to je vasa dusa Gdje idu ljupke maske,pjesu krinke,A svi, dok zvonka lauta se slusa,Ko da su tuzni ispod cudne sminke..."


Pjesma Pola Verlena u originalu na francuskom jeziku:

                         Green

Voici des fruits, des fleurs, des feuilles et des branches
Et puis voici mon coeur, qui ne bat que pour vous,
Ne le déchirez pas avec vos deux mains blanches,
Et qu'à vos yeux si beaux l'humble présent soit doux.

J'arrive tout couvert encore de rosée
Que le vent du matin vient glacer à mon front.
Souffrez que ma fatique, à vos pieds reposée,
Réve des chers instants qui la délasseront.

Sur votre jeune sein laissez rouler ma tête
Toute sonore encor de vos derniers baisers;
Laissez-la s'apaiser de la bonne tempête,
Et qure je dorme un peu puisque vous reposez.

Aleksandr Aleksandrovič Blok



Aleksandar Aleksandrovič Blok (16. novembar 1880. - 7. avgust 1921.) je bio ruski pesnik, najznačajniji predstavnik ruskog simbolizma.

Odgojen u izrazito intelektualnoj sredini svoje porodice, upoznao se rano s najboljim dostignućima ruskog i evropskog pesništva kao i modernog lirskog izraza. U književnost ulazi simbolističkim Pesmama o divnoj dami (Stihi o prekrasnoj dami 1898.-1904.) u kojima obrađuje mistično-religioznu tematiku i u melodioznim stihovima punim nedorečenosti uspeva da izrazi nedefinisane težnje svoje generacije za nedostižnim idealom.

Postepeno u njegovu poeziju počinje da se uvlači oštar smisao za životnu realnost i tematika se proširuje motivima iz gradskog života.

Pod uticajem revolucionarnih previranja u Rusiji, pesnik napušta konačno i svoju društvenu izolaciju, priključuje se naprednim strujama i u svojoj najpoznatijoj poemi Dvanaestorica (1918.) daje grandioznu simboličnu viziju revolucije.

Stilski, Blok u toj poemi obogaćuje rafiniranu tehniku svog simbolističnog izraza (muzikalnost i ritmička raznolikost stiha, metaforika i simbolika) smelim mešanjem različitih stilova i tehnika (ubacivanjem žargona, parola, satire i parodija, folklornih elemenata itd.), te postaje jedan od preteča moderne evropske poezije.

Пре сто година умро је Лав Николајевич Толстој

Трагање за зеленим штапићем

Не мирећи се с бројним неправдама, писац „Рата и мира” је, по сопственој жељи, сахрањен на месту на коме је сањао бољи свет
 

Из мале железничке станице Астапово, у којој је прослављени руски писац Лав Толстој проводио последње дане, у првим сатима 7. (20) новембра 1910. године послата је ова телеграфска порука: „Срце је почело нагло да слаби, стање се веома погоршало. Болесник губи свест... Стање је скоро безнадежно. Болесник је уснуо, пулс му готово не ради...”
У последњем новинском извештају, док је Толстој још био у животу, писало је: „Стање је крајње опасно. Магла је, ледени ветар није у стању да је растера, жандарми у напетом ишчекивању дежурају. У Астапову нека необично страшна језа прожима све...”
Свиће. У једном тренутку пишчев пријатељ, пијаниста Александар Голденвејзер, отвара прозор Толстојеве собе и покретом руке позива новинаре који очекују „тужну вест од светског значаја...”
Енглески „Тајмс” пише: „У 6 сати и 5 минута Русија је изгубила свог највећег сина, а свет свог првог грађанина.”
Тако се, пре тачно сто година, угасио живот великог руског и светског писца Лава Николајевича Толстоја. Он је десет дана раније неочекивано напустио свој дом у Јасној Пољани и возом стигао до железничке станице у варошици Астапово.
По сопственој жељи, сахрањен је у завичајној чаробној ували, ураслој у столетну шуму и траву. Управо на оном месту где је, по тврђењу пишчевог најстаријег брата Никољенке, био закопан зелени штапић из њихове омиљене дечје игре „мравља браћа”. На штапићу је, наводно, писало „шта треба учинити да људи више не буду несрећни”, а кад се он нађе, веровали су дечаци, настаће бољи и праведнији свет.

Дечаштво

Лав Николајевич родио се 28. августа (9. септембра) 1828. године, недалеко од свог вечног почивалишта. Био је четврто од петоро деце Марије Николајевне, јединице кнеза Николаја Сергејевича Волконског, коме је припадало имање Јасна Пољана крај града Туле, и потпуковника грофа Николаја Иљича Толстоја, учесника Отаџбинског рата 1812. године
Марија Николајевна имала је тридесет година кад јој је умро отац. Пошто је остала једина власница великог имања, убрзо се удала за грофа Николаја Иљича који је од оца наследио само дугове. После свадбе Толстоји су се настанили у Јасној Пољани.
Марија Николајевна углавном се посветила деци. Њих је било петоро: најстарији Николај, кога су звали Никољенка, затим Сергеј, Дмитриј, Лав и једина сестра Машењка. Мајка их је све брижљиво одгајала, а синове је учила одрицању и храбрости како би једног дана, као и њихов отац, верно служили отаџбини.
Малом Лаву било је само годину и по дана кад му је мајка умрла. Бригу о деци преузели су отац и тетке. Старији дечаци имали су васпитача, Немца Фјодора Ивановича, кога је Толстој, под именом Карла Ивановича, описао у приповеци „Детињство”.
Кућа у којој су живели Толстојеви била је огромна, с четрдесетак соба. Ту се налазила и богата библиотека. Један део књига остао је од деде, кнеза Волконског, а део је набавио отац, који је волео да чита.
Кад је, после много година, један московски издавач замолио Толстоја да наведе књиге које је некад најрадије читао, овај је написао да су „изванредан утисак на њега оставиле руске епске народне песме о Добрињи Никитичу, Иљи Муромецу и Аљоши Поповичу”. Такође је навео да су му се свиђале и бајке из „Хиљаду и једне ноћи” и да му је најдражи песник био Пушкин.
Деца су расла, а старији дечаци морали су да се припремају за универзитет, па је одлучено да се читава породица пресели у Москву. У јануару 1837. године Толстојеви су, у седам кочија, стигли у престоницу. У прво време Лаву је све било необично, а највише га је изненадило што их на улици нико не поздравља, на шта је навикао у свом селу.
Породицу Толстојевих је, у лето исте године, задесила тешка несрећа – изненада је умро отац. Њега су волела сва деца, а нарочито му је био привржен Лав који дуго није могао да схвати да оца више нема. Непуну годину дана касније умрла је и бака. Деца су поверена на старање двема теткама: Александри Иљиничној и Татјани Александровној.
Пошто је живот у Москви био скуп, млађа деца ускоро су се, с тетом Тањом, вратила у Јасну Пољану, а старија браћа остала су у Москви, с Александром Иљиничном. Лав је био срећан што се поново налази на селу и што га опет учи Фјодор Иванович.
У јесен 1840. године, кад су и млађа деца поодрасла, читава породица поново се преселила у Москву. Склапана су нова познанства и прва пријатељства. Лав је ту доживео и своју прву љубав према Соњечки Калошиној, коју је касније поетично описао у причи „Дечаштво”.
Кад је, у лето 1841. године, умрла тета Александра Иљинична, сва деца, осим Никољенке, била су још малолетна. Зато је старатељство над децом поверено другој очевој сестри, Пелагији Иљиничној Јушков, која је живела у Казању.
За децу је убрзо почео нов, самосталан живот. Никољенка је кренуо на универзитет, следеће године уписали су се Сергеј и Мићењка, а после годину дана и Лав. У почетку је студирао турски и арапски језик, а касније је прешао на правни факултет. Учио је осредње, вероватно због тога што није лако подносио живот код ове тетке.
У пролеће 1847. године Лав Толстој напушта универзитет и настањује се у селу. Ту су му се ускоро придружила и браћа. Николај је дошао с Кавказа, где је служио као заставник у артиљерији, а Сергеј и Дмитриј стигли су из Казања. Тада су се коначно договорили о наследству. Лав је убедио браћу да му оставе Јасну Пољану, иако је то имање давало најмање прихода.

Младост

Пред одлазак из Казања, Толстој је саставио списак домаћинских обавеза и план самообразовања. Намеравао је да озбиљно изучава језике, историју, географију, математику, природне науке, музику, сликарство...
Убрзо је схватио да неће моћи да испуни тако обиман план, али је наставио много да чита. О прочитаном је стално правио прибелешке и сваког дана је нешто учио напамет – називајући то „гимнастиком памћења”.
У рано пролеће 1851. године с Кавказа је на одмор дошао најстарији брат Николај. Он је наговорио Лава да остави све и пође с њим и овај је, убрзо по доласку на Кавказ, положио испит за чин подофицира, упознао другове свог брата и с њима често јахао по планини. Једном приликом умало није погинуо, јер је топовско тане погодило точак топа чији је био пунилац.
Две године и седам и по месеци провео је Лав Толстој на Кавказу. За то време учествовао је у многим походима, питајући се често да ли ће успети да сачува хладнокрвност и мир у опасности. Ту је завршио и прво значајније дело, приповетку „Детињство”.
Крајем 1853. године одлучио је да напусти војнички позив и пресели се на своје имање, где би се сасвим посветио књижевности или „књижевниковању”, како је говорио. Међутим, непуних месец дана касније, подноси молбу претпостављенима да га преместе у активну армију на Дунаву. Јануара 1854. године распоређен је у артиљеријску бригаду Дунавске армије, а пре поласка на пут с успехом је положио испит за заставника.
У новембру већ је био у Севастопољу који су опседале енглеске, француске и турске оружане снаге. Његова батерија била је у прво време распоређена десетак километара од града, а у марту је стигла наредба да се премести на најопасније место – четврти бедем, најближи непријатељу. Ту је Толстој провео све време опсаде.
Руски војници и морнари напустили су 28. августа 1855. године град који су бранили једанаест месеци. Гледајући запаљени Севастопољ и француске заставе, истакнуте на његовим бедемима, Толстој је плакао, али се, као ни његови ратни другови, није осећао побеђеним. О тим биткама за град писао је у три „Севастопољске приче”.
После Кримског рата, Толстој је све чешће помишљао да напусти војну службу. У вези с тим, познати писац Иван Тургењев писао му је: „Било би врло добро кад би вам успело да напустите Крим. Ви сте у довољној мери показали да нисте кукавица, а војничка каријера вама не лежи. Ваше је да будете књижевник, уметник мисли и речи... Понављам вам – ваше оружје је перо, а не сабља...”

Зрелост

Крајем 1856. године шињел је заменио грађанским оделом и ускоро одлучио да оде у иностранство.
До Варшаве је путовао кочијом, а одатле је возом продужио за Париз. У престоници Француске провео је месец и по, а у пролеће је отпутовао у Швајцарску. Био је у Женеви, пешачио по планинама, разгледао језера и шуме. Из Швајцарске је отпутовао у северну Италију, затим је неко време боравио у Немачкој, а крајем године вратио се у Петроград.
У рану јесен 1859. године Толстој је у Јасној Пољани отворио школу за сеоску децу. Сељаци су у почетку били подозриви према његовој бесплатној школи тако да је дошло само двадесеторо деце. Међутим, кад су, после три месеца наставе, већ добро знали да читају, у школу се јавило много нових ученика.
Од раног јутра до касне вечери бавио се подуком ове деце. А што је више радио у школи то је боље увиђао шта му све недостаје у образовању. Зато је одлучио да поново отпутује у иностранство и види како тамо васпитавају и уче децу.
У иностранству је посећивао разне школе и састајао се с познатим педагозима. Многе ствари које је видео у школама по Француској, Швајцарској и Немачкој ужасавале су га, али и натерале на размишљање. Тако је, у јулу 1860. године, у дневник записао:
„Био сам у школи. Ужасно. Молитва за краља, батине, све напамет. Уплашена, искварена деца.”
Године 1862. Толстој се оженио Софијом, средњом кћерком чувеног московског лекара Андреја Берса. Лав Николајевич имао је тада 34 године, а Софија Андрејевна је тек навршила осамнаесту. Одмах после венчања у Москви, младенци су кочијом, коју је вукло шест коња, отпутовали у Јасну Пољану.
Толстој је, ипак, највише од свега желео да пише. Маштао је да напише нешто велико, да обухвати читавих пола века руског живота. Био је то велики роман који је назвао „Рат и мир”. Хтео је у њему да прикаже живот Русије од 1805. до 1820. године, да прича о свим важним збивањима и оружаним сукобима, а нарочито о оном највећем, крвавом Отаџбинском рату, из 1812. године.
Пре него што је почео да пише, прочитао је мноштво историјских књига, сећања и писама, као и дневних новина и часописа. Због тога је путовао у Москву, где је посетио све библиотеке, разговарао с некадашњим ратницима. А да би што тачније описао чувену Бородинску битку, отишао је на то некадашње поприште и неколико дана га, на коњу, обилазио с генералштабном картом у рукама.
„Пишем, преправљам, све је јасно, али ме обимност посла ужасава”, записао је Толстој у свој дневник.
У почетку је радио у соби на спрату своје куће. Лети, бежећи од гостију или од врућине, одлазио је у шуму Чепеж, у близини куће, где је саградио колибицу. Највише је, ипак, волео да ради у соби са сводовима, у којој је, одмах после женидбе, направио кабинет.
Ту је и написао ово четворотомно дело на око хиљаду и по страница. Историјски тачно и доследно, он развија тему „Рата и мира” док пред читаоцима пролазе незаборавни ликови Наташе Ростове, Андреја Болконског, Пјера Безухова и многих других. Огромна галерија, са око шест стотина ликова.
На овом роману Толстој је радио скоро шест година (1864–1869). Ниједно своје друго дело није писао с толико љубави и истрајности. Супруга му је верно и стрпљиво помагала. Увече је седела за писаћим столом и, одгонетајући његов рукопис, често једну исту страну преписивала по неколико пута. Софија Андрејевна је волела тај мукотрпни посао, изјављујући да „преписујући роман доживљава безбројне утиске и призоре”.
И за следећи роман Толстој је говорио да ће бити историјски. Уместо тога, почео је да пише велики „породични” роман, како га је сам окарактерисао, док је неко касније то његово дело, поредећи га с „Ратом и миром”, духовито назвао епопејом рата у кући. Посебно је занимљиво како је нашао идеју за њега.
Било је то једног дана почетком пролећа 1873. године. Његов десетогодишњи син Серјожа читао је тети Пушкинове приче. Она је задремала па је дете прекинуло читање. Књига је, отворена, лежала на столу. У собу је ушао Лав Николајевич, угледао књигу, узео је и прочитао почетак приче:
„Гости су се искупили у летњиковцу...” На то је он рекао: „Ево како треба писати. Пушкин нам је учитељ... Неко други би почео да описује госте, собу, а Пушкин је одмах прешао на ствар.”
Тако је и Толстој „одмах прешао на ствар”. Роман „Ана Карењина” почео је речима: „У кући Облонских права је узбуна...” Чувену прву реченицу тог дела: „Све срећне породице личе једна на другу, свака несрећна породица несрећна је на свој начин”, писац убацује касније.
У јесен 1881. године одлучено је да се читава породица Толстојевих пресели у Москву. Требало је да се старији син упише на универзитет, а двојица млађих у гимназију. После пресељења, Толстој је у дневник записао:
„Месец дана је прошло. Најтежих у мом животу. Селидба у Москву...”
Стан у коме су живели није био прикладан, па је купљена кућа у Хамовническој улици у коју су се преселили у јесен 1882. године. За радни кабинет Толстој је изабрао малу, ниску собу у међуспрату. У Москви је проживео деветнаест зима, а лета је обично проводио у Јасној Пољани.
Године 1891–1892. биле су веома тешке за Русију. Готово 40 губернија борило се с глађу. Толстој је знао да народ умире док господа живе у раскоши. Стога је, заједно са старијом кћерком Татјаном Лавовном, кренуо по селима сакупљајући прилоге и отварајући кухиње за гладне. Писао је чланке, као и писма министрима и цару, о томе како се треба борити против ове народне несреће.
„У Русији не влада глад, само има места која су пострадала због неродице”, одговорио је на то цар Александар ИИИ.
Толстој је јасно видео огромну разлику између свог и живота руске врхушке и животарења читавог народа па је писао: „Народ стога гладује што смо ми сувише сити.”

Бекство

И поред свега тога, хтео је да напише још један велики, слободарски, роман. Једном је његов пријатељ, познати правник и писац Анатолиј Фјодорович Коњи, изнео случај из праксе. Била је то прича о девојци коју је преварио неки млади човек, рођак богате петроградске даме. Писац је саслушао причу с великом пажњом, па је идућег јутра саветовао Коњију да пише о томе. Међутим, Коњи ништа није написао, али је његова прича послужила Толстоју као основна грађа за роман „Васкрсење”.
Роман је писао скоро десет година, улажући у њега сву велику љубав и веру у руски народ. На „Васкрсењу” је Толстој радио у време кад му је живот у рођеној кући бивао све неподношљивији и кад га је често обузимала жеља да некуд побегне и живи животом обичног народа.
„Поглед на то господско царство толико ме мучи да почињем да се бавим мишљу да побегнем, да се сакријем”, записао је у дневник 20. августа (2. септембра) 1910. године.
Два месеца касније (28. октобра /10. новембра) Лав Толстој је, гоњен разбукталим унутрашњим кризама и немирима, ноћу побегао од куће, у пратњи пријатеља и личног лекара Душана Петровича Маковицког.
После тродневног путовања возом, кад је и добио запаљење плућа, и седмодневног боловања у стану шефа мале железничке станице Астапово, Лав Николајевич Толстој је умро. Вест о његовој смрти брзо је обишла свет.

Аутор: Јова Радовановић Politikin zabavnik

Istorije radi (i razrešenja postojećih...hmmm...nedoumica),pojaviše se novi detalji vezani za Ivu Andrića  ( lična karta i vojna knjižica ) koji dodatno pojašnjavaju njegov osećaj nacionalne pripadnosti :


     


Pojedinosti se mogu videti u sledećem članku "Večernjih novosti" :

     Ivo Andrić - novi detalji

Biografija umjetnika, modne kreatorke i stilistkinje
Napisala dvije knjige
Rada Krivokapic Radonjic modna kreatorka i stilistkinja rodjena 8. septembra 1974. (14 h) u Kotoru

Djevojacko prezime Krivokapic, pravo ime Radojka od oca Djura (otac Bogdan i majka Joka) i majke Vidosave Kaludjerovic (otac Andrija i majka Dobrana). Otac je radio u industriji lezaja u Livnici Kotor, majka je bila zdravstveni radnik u Opstoj bolnici Kotor. Djetinjstvo joj je obiljezeno sa puno roditeljske ljubavi. Mladost pamti po luksuzu koji joj je omogucio brat Radoslav, pomorac. Zavrsila osnovnu skolu „Njegos” u Kotoru i njeni ucitelji su bili Veljko Roganovic i Jasmina Resetar. Zavrsila srednju hemijsku skolu u Kotoru i zavrsila praksu u laboratoriji Opste bolnice Kotor kod razredne Radmile Bogdanovic. Kao djevojcica izrazila je zelju da bude modna kreatorka i ima cetvoro djece sto je kasnije i ostvarila. Rodila djecu Nedjeljku (godina rodjenja 1999, student Ekonomskog fakulteta studijski program Ekonomija), Valentinu (godina rodjenja 2001, student Medicinskog fakulteta studijski program Medicina), Nebojsu (2007) i Teodoru (2013).

Zavrsila skolu i specijalizaciju za modnu kreatorku i stilistkinju u Beogradu 1996. po Pariskom sistemu za jednu generaciju ucenika u saradnji sa akademijom likovnih umjetnosti sa nastavnim planom i programom u trajanju od cetiri godine u kontinuitetu, kreirajuci kadar sposoban za brzo ukljucivanje u praksu kod najpoznatijih svjetskih kreatora u trajanju od godinu dana. Momcilo Kovacevic, direktor skole. Praksu zavrsila u Milanu 1997. kod jednog od najpoznatijih svjetskih kreatora Giorgio Armani koji je upoznao i sa nekoliko najboljih svjetskih kreatora, a gdje je Rada imala priliku dopuniti svoje dotadasnje znanje. Praksu je obavljala i kod konstruktorke odjece Ljiljane Kovac. Doktorat modnog dizajna zavrsila u Beogradu 1998. Polozila majstorske ispite po uzoru njemackog majstorskog ispita koje je finansirala njemacka Vlada godine 2018: pravo, strucna i radna pedagogija, trgovina i privreda. Primila majstorsko pismo u Beogradu, septembar 2018.

Radila je na drzavnoj televiziji na kulturi odijevanja voditelja i muzicara. Emitovana je njena kultna modna autorska emisija "Styling". Modni studio "Rada" je u saradnji sa vlasnicama modnih agencija Sonjom Stilet i Emom Civovic radio sa manekenima za potrebe snimanja filmova, reklamnih spotova za inostrane televizijske kuce i Radinim modnim revijama pod nazivima „Ostvarene rijeci” i „Moja zvijezda”. Uzela učesca na muzickom festivalu u vidu osmisljavanja i realizacije stajlinga izvodjaca. Drzala je predavanja o modi. Kreirala jeans kolekcije za modne brendove. Idejni tvorac brenda "Baccara" jeans. Saradjivala je sa najpopularnijim i najljepsim crnogorskim manekenom Filipom Kapisodom koji je njenom revijom pod nazivom „Kotor” zavrsio manekensku karijeru. Ucestvovala na prvom crnogorskom Fashion week-u. Odrzavala je samostalne modne revije uz direktan tv prenos. Imala ucesca na Internacionalnim manifestacijama. Prvu prodaju svojih odjevnih predmeta imala je u gradu u kojem zivi Kotoru i u glavnom gradu Podgorici. Bila je clanica udruzenja kreatorki visoke mode Crne Gore. Radila je maske za najbolje karnevalske grupe. Napisala knjige "Odijevanje" i "Krojenje i sivenje". Radila u uspostavljanju tehnicke infrastrukture i optimizaciji prema manekenkama koje su nosile modele poznatih brendova. Dizajnirala novi modni detalj Kovilm koji predstavlja preoblikovanje prethodnika kravate i leptir masne i ciji je uspjeh doveo do dugorocne saradnje sa svijetom 21. vijeka.

Izvor: hr.viki, zvanican veb-sajt