Balkansko ratno vazduhoplovstvo

Balkansko ratno vazduhoplovstvo ен: Balkan Air Force (BAF) u čijoj su operativnoj i administrativnoj nadležnosti bile 1. i 2. eskadrila NOVJ, formirano je, 7. juna 1944, sa trostrukim zadatkom:

(1) koordiniranje operacija sa britanskim kopnenim snagama na Balkanskom poluostrvu;

(2) usklađivanje dejstava nad teritorijom Jugoslavije prema traženjima Vrhovnog štaba NOV i POJ, i

(3) vođenje operacija nad istočnim Sredozemljem.

Jedinice BAF bile su promenljivog sastava. Neposredno po formiranju Balkanske vazduhoplovne snage satojale su se iz deset skvadrona različitih nacionalnosti: u njima su služili vojnici i oficiri iz Jugoslavije, Italije, Grčke i Poljske. Balkansko vazduhoplovstvo je disciplinski bilo potčinjeno RAFVR ен.: Royal Air Force Voluntary Reserve .

U periodu od 7. juna 1944 do 7. maja 1945. BAF je prevezao oko 1.200 tona raznog materijala, a RAF, od juna 1941 do kraja rata ukupno oko 16.600 tona. Nad Jugoslavijom RAF je izvršio ukupno 11.632 avio-poletanja, od čega 8.640 ratnih zadataka gađanja, raketiranja i bombardovanja.

BAF je u septembru 1944. izveo sa jedinicama NOVJ zajedničku operaciju RETVIK protiv neprijateljskih komunikacija na zapadnom Balkanu.

Balkansko ratno vazduhoplovstvo intenziviralo je dotadašnje logističke veze sa NOVJ na terenu. Značajno se povećala evakuacija ranjenika i bolesnika, kao i dopremanje ratnog materijala, hrane i odeće. Prvi ranjenici smešteni su u savezničku vojnu bolnicu u mestima Grumo i Tarantu u Italiji, kao i na Malti. Vrhovni štab NOV i POJ je uspostavio Sanitetsku vojnu misiju NOVJ u Italiji. Već u avgustu 1944. u savezničkim vojnim bolnicama nalazilo se oko 7.000 ranjenika.

U savezničke vojne bolnice evakuisano je oko 15.600 ranjenika i bolesnika, i to:

- iz Bosne i Hercegovine, sa aerodroma i letelišta: Medeno polje - 1.800; Kupreško polje - 29; Glamočko polje - 214; Blagajsko polje - 180; Gacko - 203; Tičevo - 500 i Osmaci - 1.100; ukupno - 4.100;

- iz Hrvatske, sa letelišta: Vrgin Most i Gornje polje - 967; -Šalamunići - 100; Milaševac i Bučanj - 267; Krbavsko polje - 561. i Voćin - 1500; ili ukupno - oko 3.400;

- iz Crne Gore: Donja Brezna - 1059; Berane - 1700; Njegovuđe - 390 i Nikšić - 90, ili ukupno - oko 3250;

- iz Slovenije: Otok - 140; Stari Trg - 100; Nadlesko - 355; Krasinec - 2041, ukupno oko 2650;

- Iz Srbije: Šuljam - 98; Morović - 27 i Karlovčić - 90 (odnosno iz Vojvodine - 215); Sokobanja - 70; Šljivovica - 298; Kosančić - 112; Miroševac - 240; Bojnik - 200 i iz Toplice - 100, ukupno iz Srbije - 1235 ranjenika i bolesnika.

Tokom dejstava nad Jugoslavijom savezničko vazduhoplovstvo je u više mahova neplanski, nekoordinirano, a najčešće usled nepotpune identifikacije ciljeva i zemene objekata - tuklo naše jedinice, dejstvovalo po našim avionima i potapalo plovna sredstva Mornarice NOVJ.. Tako je 20. oktobra 1944. pet britanskih spitfajera napalo iznad Dalmacije poštanski avion NOVJ u kome se nalazio komandant Osmog korpusa NOVJ Vlado Ćetković, koji je tom prilikom poginuo.

Jedinice NOVJ spasavale su oborene savezničke pilote na celoj teritoriji Jugoslavije. Sa područja Slovenije i Istre spaseno je 303 američka i 389 britanskih pilota i ostalih članova posada, (Allied Airmen and Prisoners of War Rescued by the Slovene Partisans, u izdanju Istraživačkog instituta u Ljubljani) a samo do sredine 1944. u Italiju je evakuisano nešto više od 1000 savezničkih vazduhoplovaca, spasenih na teritoriji Hrvatske, Crne Gore i Bosne i Hercegovine, ili ukupno blizu 4.000 pilota i članova posada, u periodu 1943-1945. Volter. R. Roberts ен: Walter R. Roberts u knjizi "Tito, Mihailović i saveznici, 1941 - 1945" ен: Tito, Mihailovic and the Allies 1941-1945 navodi podatak o 2.000 spasenih avijatičara.

Izvor: Wikipedia