Malo je verovatno da bilo gde u svetu danas postoji grad koji bi bio toliko bogat istorijom, kulturom, naukom i verskom raznolikošću kao što je to slučaj s Benaresom. Malo je gradova i u samoj Indiji koji na jednom mestu spajaju dve velike filozofije koje je ova zemlja iznedrila - hinduizam u raznim njegovim formama i budizam, a od svih najživopisniji je baš Benares, najsvetiji grad Indije. Najživopisnije i najbolje je u njega doći vozom, i usput videti Agru s Tadž Mahalom (simbol velike ljubavi mogulskog vladara šaha Džahana prema njegovoj prerano preminuloj supruzi Mumtaz, koji je sagrađen 1643. godine) i Alahabad, grad poznat po verskim svečanostima kumbha melhama. Grad se naziva još i Varanasi i Kaši (Kashi) i najstariji je "živi" grad na svetu. Ne zna se koliko je ovaj grad u stvari star, iako istoričari procenjuju da je mogao biti osnovan 1000. godine pre Hrista. Posle posete gradu krajem 19. veka Mark Tven je zapisao sledeće: "Benares je stariji nego istorija, stariji od tradicije, stariji čak i od legendi, a izgleda dva puta stariji od svega toga zajedno."

Samo ime grada na hindu jeziku označava u stvari uže područje grada koje je na severu omeđeno rekom Varana, a na jugu rekom Asi, pa odatle potiče i ime grada - Varanasi. Grad je smešten u indijskoj saveznoj državi Utar Pradeš i danas ima preko milion stanovnika, a pominje se još u drevnim upanišadskim tekstovima, gde ga Jahala upanišada opisuje kao boravište bogova i sedište bramana. Braman se ovde ne sme shvatiti u teističkom kontekstu, već je to pojam koji u filozofiji advaita vedante, koja je vekovima bila dominantna u Indiji, označava vrhovno načelo, koje je sveprisutno i sveopšte prihvaćeno.

Zbog te činjenice zasnovane u vedskim spisima smrt u Varanasiju je dobrodošla, sveta i uzvišena. Ljudi iz cele Indije dolaze da umru baš tu - u Kašiju, "gradu svetlosti", kako ga nazivaju Indijci. Smrt u Benaresu je razlog za slavlje, žalosti tu nema mesta, jer se veruje da se onaj ko tu umre nikada više ne rađa. Uz reku Gang, u Varanasiju postoje dva mesta na kojima se izvodi ritualno kremiranje - na Manikarnika gatu i na Harish Chandra gatu. Uz mesta za kremiranje mogu se sresti berberi, čiji je zadatak ritualno brijanje udovica, što simbolizuje žalost za pokojnikom. Lomače na kojima se spaljuju mrtvi u Varanasiju gore danonoćno i miris spaljenih tela meša se s mirisima bezbrojnih mirisnih štapića koji se šire iz brojnih hramova ovoga drevnog grada. Na prvi pogled grad zadivljuje i oduzima dah svima onima koji ga posete, ali to je i grad protivrečnosti, grad života i smrti, grad bogatih i siromašnih, putujućih asketa i užurbanih činovnika.

Benares je, veruju Indijci, sedište boga Šive na zemlji. Grad je zbog te činjenice svetiji i od Vrindavana, koji je prema vaišnavitima sedište boga Krišne ovde na zemlji. Zbog te verske činjenice Benares je prepun hramova; veruje se da ih tu ima preko 2.000, a kipova koji se poštuju i više od pola miliona. Grad je poznat i po šiva lingamima, koji su neka vrsta manjih spomenika podignutih u čast Šive, iako neki istoričari tvrde da oni potiču iz budističkog razdoblja i manja su forma budističkih stepenika. Benares se uz to ponosi i mnogobrojnim kipovima Ganeše, boga izobilja i plodnosti, zatim Hanumana, majmunolikog boga iz hinduističkog panteona. Jedan od najpoznatijih gradskih hramova svakako je Vishwanath Mandir, posvećen bogu Šivi, a star je koliko i sam grad. Ovaj hram je uništen tokom mogulske vladavine Indijom, a ponovno je sagrađen 1750. godine, da bi ga maharadža Radžit Sing 1853. godine spolja optočio zlatom, pa je danas uz Dasaswamedh gat najčešće odredište velikog broja hodočasnika. Benares je i grad verskih festivala. U njemu se svake godine održe čak 563 verske svetkovine.


Izvor: Krstarica

Dve velike svetske religije, tačnije filozofije, usko su vezane za ovaj grad. U Sarnathu, predgrađu Varanasija, Buda Šakajamuni (Shakyamuni), nakon što je postigao oslobođenje od večnog kruga rađanja i umiranja, počeo je svoje propovedanje, a upravo je taj početak u budističkoj filozofiji poznat kao "prvi obrtaj točka darme (doktrine)". Točak darme je jedan od simbola budizma, a možemo ga videti na zastavi Republike Indije, čime je ovom gradu iskazana velika čast, jer se ovaj simbol veže baš uz njega. Iako je budizam danas gotovo nestao iz Indije, Sarnath je danas najpoznatije mesto hodočašća miliona budista iz Kine, Tibeta, Japana, Burme, Tajlanda, Vijetnama, Laosa i Kambodže. U blizini Varanasija su do dolaska mogulskih vladara u 9. veku delovale i istorijski važne monaške budističke škole, kao što su Nalanda i Vikramashile, iz kojih su izašli naučnici kao što su Atisha (apostol Tibeta), Shantideva, Chandakirti i Nagarjuna, kojima na području logike ni danas nema premca.

U gradu je takođe delovao uz Budu najveći mislilac Indije - Sankara. Ovaj naučnik, utemeljivač monističkog pravca u indijskoj filozofiji, baš u Benaresu, na već pomenutom Manikarnika gatu, izložio je svoje poznate komentare na Vedanta sutre (logičke istine), Upanišade (filozofski tekstovi kojih ima oko 150), kao i na Bagavad-Gitu (božanska pesma koja spada u šestu knjigu velikog epa Mahabharate). Njegova učenja su kasnije zapisana na palminom lišću, pa su se zatim razgranala širom Indije. Sankarina filozofija je jedan od stubova na kojima počiva celokupna indijska misao. Veliki je bio ovaj mislilac, mistični pesnik i osnivač isposničkih redova koji postoje i danas, a njegova tumačenja vedskih spisa i danas se drže za najmerodavnija. Njegovi naslednici danas se zovu Sankaracarya. Značajan trag na ovom mestu ostavio je i jedan od pionira teističkog pravca indijske filozofije - Ramanuja (1017), zatim njegov sledbenik Madhava, a Sankarina učenja, koja su tada bila dominantna u Indiji, ovde je pobijao "zlatni avatar" iz Bengala, Caitanya Mahaprabhu (15. vek). Ako sve ove činjenice uzmemo u obzir, sigurno ćemo se složiti s velikim indijskim verskim reformatorom svamijem Vivekanandom, koji u jednom svom dokumentovanom govoru kaže: "Baš kao što se krv pumpa iz srca u sve ostale delove tela, tako i duhovno nasleđe Indije od najranijih vremena putuje upravo iz Benaresa u sve ostale delove ove velike zemlje."

U novije vreme u Varanasi su rado dolazili velikani indijske misli, kao što je to Ramakrišna Paramahamsa, zatim njegov čuveni učenik, malopre pomenuti svami Vivekananda, pravnik i sveštenik, koji je među prvima upoznao Zapad s drevnom indijskom misli. Ovamo je takođe često svraćao kontroverzni, originalni i jedinstveni Jiddu Krishnamurti, za kog je Oldous Haksli napisao da ga njegovi govori podsećaju na govore Bude. Mahatma Gandi je na gatovima Varanasija tražio duhovni mir, osećajući duhovni naboj ovog svetog mesta.

Benares je i grad gde se čuva uspomena na najvećeg indijskog književnika Tulsidasa, koji je tu umro 1623. godine, a uz Tagoru je svakako najpoznatije ime indijske književnosti. Tulsidas je poznat i po tome što je književnost približio masama, pišući na jeziku naroda, a ne na sanskritu, a to je i jedan od razloga njegove popularnosti. U hramu Tulsi Manas Mandir, koji je posvećen bogu Rami, na zidovima se nalazi uklesano njegovo književno remek-delo "Ramcharitmanas", i danas je to mesto jedna od najvećih turističkih atrakcija ovoga grada. Grad je poznat i po svom čuvenom univerzitetu, gde se posebna pažnja posvećuje izučavanju sanskrita, do danas filozofski najpreciznijeg svetskog klasičnog jezika. Ono što je latinski jezik u filozofiji evropskog srednjeg veka, to je sanskrit u domenu indijske misli, ali to je i jezik učenih pandita (naučnika), a ne običnog naroda, a indijski panditi su poznati po svojoj učenosti, posebno oni iz Benaresa.


Izvor: Krstarica

Važno je pomenuti da su sva kapitalna dela indijske filozofije pisana baš na sanskritu, a neka upravo u Benaresu. Pomenuti univerzitet pohađa i veliki broj tibetanskih sveštenika. Razlog tome leži u činjenici što su tibetanski lotsawe (prevodioci) od 9. do 12. veka odlazili u tadašnju Indiju, koja je bila pretežno budistička, pa sa sanskrita preveli sva značajna dela budističke filozofije. Benares je i svetski poznat centar izrade tekstila, a njegov pamuk je dobro poznat zbog svoje finoće. Ovde se proizvodi i nadaleko čuvena svila koja duž Indije ima istaknuto mesto, jer se koristi tokom verskih svečanosti i obreda. Rečeno je da je Budino telo posle smrti bilo zamotano u benarešku svilu, pa se tako ovaj grad odužio najvećem sinu Indije, koji je s tih obala krenuo u misiju religijskog osvajanja celog Istoka.

Benares je, pomenuli smo, najsvetiji grad budista i hindusa. Broj budista u samoj Indiji je zanemarljiv, jer je posle muslimanskog osvajanja Indije budizam skoro nestao iz zemlje u kojoj je nastao. U okolini Benaresa i u samom gradu primetan je broj budističkih sveštenika, uglavnom Tibetanaca, koji su posle kineske aneksije Tibeta 1959. godine prebegli u Indiju. U Benaresu osnivaju svoje visoke škole, brojne samostane i stepeništa (relikvijare). Za njih je Benares, uz Bodghayu (mesto Budinog prosvetljenja), koji se takođe nalazi u Indiji, najsvetiji grad. Veliki je broj burmanskih, tajlandskih i kineskih budističkih hramova, kako u samom gradu tako i u njegovoj okolini. Teško je izbrojati koliko indijskih ašrama (samostana) ima u Varanasiju, kao i koliko je gurukula (verskih škola). Njihov broj se procenjuje na preko 500. U gradu je moguće sresti veliki broj zapadnjaka, koji su tu došli u potrazi za duhovnošću.

Neki od njih su budisti, ali najveći broj stanuje po mnogobrojnim ašramima, sledeći neku od škola indijske filozofije. U novije vreme svoje ašrame u Varanasiju osnovali su Sri Sri Lahiri Mahasaya, učitelj Sri Sri Yukteshvar Girija, učitelja Paramahamse Yoganande, čija je knjiga "Autobiografija jednog jogija" izazvala veliko zanimanje javnosti za drevnu veštinu joge. Zanimljivo je pomenuti da najveći živi Joganandin učenik, Swami Kriyananda, tvrdi da je na obale Benaresa pre više do 2000 godina svraćao i Hrist, gde ga je besmrtni avatar Sri Mahavatar Babaji, prema Kirijanandinim rečima, upoznao s veštinom joge. Tome u prilog ide i teza isusovca Bernarda Tyrela, koji u jednoj publikaciji piše o tome kako je Isus čak 12 godina živeo u Benaresu. Setimo se samo da kanonska jevanđelja ne pominju gde je Hrist živeo od detinjstva do početka svog javnog delovanja. Moguće je da je boravio u Benaresu.

Već pomenuti Mahavatar Babaji je fenomen koji zahteva objašnjenje. Za njega se tvrdi da u istom telu živi već nekoliko hiljada godina. Navodno izgleda kao da mu je nešto više od 20 godina, a nekolicini učenika se ukazuje svakog jutra na jednom od gatova u gradu. Na nekim gatovima u Benaresu je moguće sresti i siddha tantrike, poklonike boga Šive, koji s lomača na kojima se spaljuju mrtvi uzimaju lobanje, koje im služe za obrede. Za njih se tvrdi da piju ljudsku krv i jedu ljudski mozak, ali da bismo ovaj fenomen razumeli, potrebno je razumeti kontekst joge kao nauke u celini. Toliko o siddha tantricima, tajnoj sekti koja deluje isključivo u Benarseu.

Benares je, uz Alahabad, i grad velikih kumbha mela, verskih svečanosti koje svake godine na ovom mestu okupljaju milione hodočasnika koji dolaze na obredno kupanje u Gang, posebno na Dasasvamedh gat, za koji predanje tvrdi da je na njemu verska žrtvovanja (yajna) vršio sam bog Brama. S obzirom na to da je budizam najrasprostranjenija religija na svetu (religija je ovde neprikladna reč, jer je budizam više filozofski pravac, nego religija), a hindusa ima skoro milijardu, Benares je najveće svetilište celog sveta, veće od Jerusalima ili Meke, a grad godišnje poseti više desetina miliona hodočasnika. Na kraju, Varanasi je grad koji vrvi isposnicima, sveštenicima i hodočasnicima. U njemu mitovi postaju stvarnost. To je grad gde svaki zalazak sunca slavi njegovu beskonačnost i neprolaznost i gde hiljade ljudi svakodnevno na njegovim obalama traže oslobođenje od večnog kruga rađanja i umiranja.


Izvor: Krstarica

...