Akropolj, takođe zvan "Sveta Stena" je brdo koje se nalazi u Atini. Ovo je jedno od važnijih mesta u gradu. Akropolj je izgrađen pod vlašću Perikla, tj. za vreme Zlatnog doba Atine.

Ostaci prvih naselja na Akropolju datiraju još iz perioda neolita. Tokom vekova, stenovito brdo je neprekidno korišćeno bilo kao kultno mesto, bilo za stanovanje ili oboje. Natpisi na mnogim i dragocenim ponudama svetilištu Atine (bronzane i glinene statue i vaze) navode da je kult boginje zaštitnice grada ustanovljen čak u ahajskom periodu (650 - 480. pne).

Tokom klasničnog perioda (450-330. pne) podignuta su tri važna hrama na ruševinama ranijih: Partenon, Erektion i hram Nike i posvećeni su Atini Partenos, Atini Polias i Atini Apteros Nike respektivno. U istom periodu su konstruisani i Propileji, monumentalni ulaz u sveti prostor.

Rimski imperator Sula je osvojio Atinu 86. pne. i za vreme zauzimanja Akropolja oštetio je brojne građevine na južnoj strani. Godine 40. pne. imperator Kaligula izgradio je stepenište koje vodi do Propileja.

U 2. veku imperator Hadrijan je nastavio da opravlja hramove na Akropolju, dok je Herod Atik izgradio Odeon, koje i danas nosi njegovo ime. U 2. i 3. veku izgrađena je kapija “Beule”, s portalima i kulama. Od tada je Akropolj postao tvrđava i zbog toga je često bivao oštećen do predaje Turcima 1833. Godine 429. paganski religiozni obredi su zabranjeni ediktom vizantijskog cara Teodosija II a hramovi su „hristijanizovani“. Godine 525. Fidijina Atina Promachos je premeštena u Konstantinopolj, a sredinom 7. veka Erekteum je pretvoren u crkvu presvete Bogorodice. Akropolj je izabran za sedište atinskog arhiepiskopa. Kada su krstaši zauzeli grad u 13. veku, Partenon i pravoslavne crkve su pretvorene u katoličke i ustanovljena je latinska arhiepiskopija. Godine 1387. Propileji su postali rezidencija atinskog vojvode Neria Aćaolija.

Turci su zauzeli Akropolj 1394, ali su ih proterali Mlečani. Ponovo su ga okupirali 1458. Dve godine kasnije, Partenon je pretvoren u džamiju s izgrađenim minaretima dok je Erekteum postao harem turskog komandanta.

Godine 1640. u eksploziji barutane koja se nalazila u Propilejima uništen je najveći deo zgrade. Godine 1686. Turci su razrušili hram Atine Pobednice da bi sagradili bedeme za odbranu od Mlečana koji su opsađivali Akropolj. Za vreme opsade Mlečani su uništili Partenon koji je bio pretvoren u magacin baruta.

Godine 1803. Lord Elgin je odneo skulpture iz Partenona i Erekteuma i brojne druge vrednosti koje se sada nalaze u Britanskom muzeju.

Početkom grčke revolucije, 1821, Odisej Andrucos je, posle godinu dana opsade, zauzeo Akropolj. Ali, 1827. on je opet pao u turske ruke, koji su ga držali do 1833. Od tada je Akropolj vraćen slobodnoj Grčkoj.

Nakon oslobođenja Atine od Turaka zaštita, restauracija i konzervacija spomenika je bio jedan od prvih zadataka novoosnovane grčke države. Ovaj veliki trud nije prestao ni danas, sa velikim projektom restauracije spomenika koji je počeo u 1970-im godinama. Prva iskopavanja na brdu su izvršena između 1835. i 1837, a sistematičniji radovi su izvedeni u periodu 1885-1890. od strane Panagiotisa Kavadiasa.

Izvor: Wikipedia