Saturn je, verovali ili ne, okružen i blatom, što je, donekle, zbunilo i dobre poznavaoce.

Najnovije slike sa letelice „Kasini-Hajgens”, prve koja je 30. juna počela da obleće oko udaljene planete, otkrivaju da su unutrašnji delovi neobičnih obruča sastavljeni od stena i mulja.

„Decenijama smo znali da su prstenovi, uglavnom, sačinjeni od zaleđene vode, sada saznajemo da se njega količina menja idući ka spoljašnjem delu”, kaže Leri Espozito, sa Univerziteta Kolorado u Bolderu (SAD).

Niko još pouzdano nije utvrdio kako su ovi čudni kolutovi koji okružuju drugu po veličini planetu Sunčevog sistema nastali. Jedna teorija ukazuje da su to ostaci ledenog (ih) tela iz kosmosa koje je otrgla moćna privlačna sila Saturna. Novi nalazi je ne potvrđuju, iako joj idu u prilog.

Istraživači iz Laboratorije za svemirsku i atmosfersku fiziku Univerziteta Kolorado, Džošua Kolvel i Leri Espozito, na ultraljubičastim snimcima uočili su odstupanja u prstenovima A, B i C.

Snimanje je obavljeno oset ljivim ultraljubičastim spektografom (UVIS), osmišljenim na dotičnom univerzitetu, koji zahvata područje do 96 kilometara, sa oštrinom deset puta većom od „Vojadžera” („Vojadžer 1” i „Vojadžer 2” su prve letelice ljudskom rukom načinjene koje su proletele pokraj Saturna i nastavile ka granici Sunčevog sistema).

Potanko snimanje, razrešiće čuvenu zagonetku, nazvanu Kasinijeva pruga, koju je u 17. veku opazio Domeniko Kasini. To je crna praznina koja odvaja prsten A i B od Saturna, što je potkrepljuje nalaz da nesvakidašnji obruči poređani u neprekidnom nizu. U praznom prostoru, naime, nema prašine jer je privlači planetin pratilac Mimas.Redosled kolutova je sledeći D, C, B i A, a posle F, G i E.

Prsten F otkrio je 1979. Leri Espozito, pročitavši podatke koje je odaslala letelica „Pionir 11”. Iako nova osmatranja nisu, u suštini, iznenađujuća, u svakom pogledu su najcelovitija jer su obuhvatila snimanje u ultraljubičastom i infracrvenom opsegu spektra.

Ali, kamere na „Kasini-Hajgensu” nemaju toliku moć razlučivanja da bi se uočilo od čega se led sastoji ili kakav je sastav (još manjih) čestica od kojih su sazdani kolutovi. Ukoliko se odmakne u razlikovanju prljavštine i zaleđene vode, utoliko će se naučnici približiti odgonetanju porekla (i mena) prstenova.Leri Espozito smatra da su se oni oblikovali davnašnjim bombardovanjem ledenih gromada tamnim česticama iz kosmosa. U tome su, očigledno, svoju ulogu odigrali brojni Saturnovi pratioci koji su, nasuprot džinovskoj planeti, na svoju stranu vukli prvobitne oblake čestica i leda. Iz tog nadvlačenja rodilo se svojevrsno raspoređivanje po srodnosti.Na snimku se jasno vidi da je crna Kasinijeva praznina najbliža planeti, a da su prsten A i B plavo-zeleni jer su sastavljeni, uglavnom, od leda. Jarkocrvena traka koja se proteže oko prstena A zove se Enkeova praznina.Verodostojnija slika prstenova do sada nije načinjena.

S. Stoilković