15. SS grenadirska divizija (1. Litvanska) (15th Waffen Grenadier Division of the SS (1st Latvian)) je formirana početkom 1943. godine, kad i divizija-blizanac, 19. SS grenadirska divizija (2. Litvanska), iz Litvanskog SS legiona. Za razliku od većine drugih nemačkih divizija Vafen-SS-a, gotovo sve rukovodeće dužnosti u diviziji bile su u rukama Litvanaca. Od stvaranja 1943. godine, divizije sa borila na severnom delu Istočnog fronta sve do ranog proleća 1945. godine kada se povukla u Nemačku. Jedan streljački bataljon divizije branio je od nastupajućih jedinica Crvene armije aprila 1945. godine, reon zgrada nacističke vlade u Berlinu. Ostale jedinice divizije predale su se savezničkoj vojsci u Šverinu.

Istorija

Sovjetsko - Nemački pakt o nenapadanju od 23. avgusta 1939. godine razdelio je dopunjenim tajnim ugovorom Istočnu Evropu na Nemačku i Sovjetsku sveru uticaja. Shodno tom deljenju nezavisna Litvanija je pripala u sveru interesa Sovjetskog saveza. Posle Nemačkog napada na Poljsku 1. septembra 1939. godine i upada Sovjetske vojske u istočni deo Poljske 17. septembra 1939. godine, 5. oktobra te godine pod Sovjetskim pritiskom Litvanska vlada podpisuje dogovor sa Sovjetskim savezom o gradnji sovjetskih baza na teritoriji Litvanije. U 1940. godini Litvanija je ušla u sastav SSSR-a. Tokom te i sledeće godine (1941.) mnogi Litvanci su deporovani u Sibir.

Posle toga teritorija Litvanske SSR je tokom leta 1941. godine zauzeta od strane Vermahta i bila proglašena okrugom Letland pod rukovodstvom Nemačke građanske uprave. Pod nemačkiim okupacionim vlastima, litvanci su masovno počeli da stupaju u Litvanske policijske bataljone koji su 6. novembra 1941. godine dobili naziv policijski odredi (Schutzmannschaften). Nakon velikih gubitaka tokom zime 1941./42. ti odredi su ubrzano uključeni u sastave nemačkih jedinica. Tako je 2. pešadijska brigada SS-a još ujesen 1941. godine dobila dva, a do maja 1943. godine još četri Litvanska policijska odreda, pri tom je 18. maja 1943. godine jedinica promenila naziv u Litvanska dobrovoljačka brigada SS-a.

Februara 1943. godine izdat je ukaz o formiranju Litvanske dobrovoljačke divizije SS-a

Pod rukovodstvom više komande SS-a i policijskog Rajhskomesarijata Ostland, divizija je bila spremna za upotrebu krajem juna 1943. godine. Međutim tek oktobra meseca 1943. godine, divizija se pojavila na frontu.

Upočetku ta divizija SS-a zasnivala se na dobrovoljačkoj osnovi, da bi kasnije bila uvedena opšta vojna obaveza za sve punoletne muškarce iz Litvanije.

Upotreba

Posle uspešnog formiranja i pridodavanja grupi armija "Sever" novembra 1943. godine, divizija je stupila u borbu kod Novosokolnikia u Pskovskoi oblasti, da bi zaustavili sovjetsko zimsko nastupanje. I pored uporne odbrane, Litvanci nisu mogli da uspore napredovanje Crvene armije. Jula 1944. godine Crvena armija je ušla na teritoriju Litvanije a 13. oktobra 1944. godine i u prestonicu Litvanije, Rigu. Pri sovjetskom prodoru kroz odbranu grupe armija "Centar" uleto 1944. godine (Operacija Bagration), veći deo divizije je uništen, a ostatak poslat na preformiranje u Nemačku. Nakon dokompletiranja divizija Litvanaca pridodata je "Radnoj službi Rajha" i bila korišćena u Zapadnij Prusiji i Pomeraniji. Maja 1945. godine veći deo divizije se predao savezničkoj vojsci u Šverinu.

Organizacija

    * granadirski vafen puk SS 32
    * grenadirski vafen puk SS 33
    * grenadirski vafen puk SS 34
    * artiljerijski vafen puk SS 15
    * streljački vafen bataljon SS 15
    * inžinjeriski vafen bataljon SS 15
    * izviđački divizion SS 15
    * protivtenkovski divizion SS 15
    * protiv avionski divizion
    * bataljon za vezu SS 15
    * pozadinske jedinica i ustanove
          * služba dotura
          * intendantska služba
          * sanitetska služba
          * veterinarska služba
          * vojna policija
          * vojna pošta


    * 1. građevinarski puk SS 15
    * 2. građevinarski puk SS 15

Komandanti

    * 25. februar - maj 1943. - SS-Brigadeführer Peter Hansen
    * maj - 17. februar 1944. - SS-Gruppenführer Karl Graf fon Pikler-Burghaus
    * 17. februar - 21. jul 1944. - SS-Brigadeführer Nikolas Heijlman
    * 21. jul 1944. - 25. januar 1945. - SS-Brigadeführer Herbert fon Obvucer
    * 25. januar - 15. februar 1945. - SS-Oberführer Artur Aks
    * 15. februar - maj 1945. - SS-Oberführer Karl Burk


Amblen 15. SS divizije

Izvor: Wikipedia